CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

چشم اندازي از صخره ي بَغِستان (بهستان/ بيستون)

حبس مي كند و آب ِ اندوه در چشم هر دوستدار فرهنگ ايراني مي گرداند!
چند ماه پيش، گزارشي را در اين زمينه، درهمين تارنما نشردادم كه دوستان بسياري را در انديشه فروبرد و گفتماني را دامن زد كه براي بازداشتن ِ نيروي ويرانگر ِ يادمانهاي كهن مان چه بايد بكنيم. در آن هنگام كه به ميان آمدن ِ سخن از خطر ِ ويران شدن ِ اين اثر چندين هزارساله، آرامش و خواب فرزندان ِ راستين ِ ايران را برهم زده بود، پاره اي از دست اندركاران، وعده دادند كه از چنين خطر و تهديدي پيشگيري خواهندكرد. چنين وعده اي، باعث ِ آرامش ِ نسبي ي ِ پريشان خاطران شد. در پي ِ آن، مجموعه ي باستاني ي بَغِستان (بهستان/ بيستون) در فهرست اثرهاي تاريخي و فرهنگي ي مورد ِ نگاهباني ي يونسكو به ثبت رسيد و اين خود خبري اميدبخش و دل گرم كننده بود.

بخشي از سنگ نوشته ي داريوش بزرگ در بَغستان

امّا گويي قرارنيست كه در روزگار ما نشاني از انديشه و گفتار و كردار نيك، سه بنياد ِ آموزه و فرهنگ ديرينه ي ما برجا بماند و پيوند و پيمان ِ راستين با ارزش هاي بُنيادين اين فرهنگ نمودي درست و كارساز داشته باشد!
اكنون با تأسّف خبر مي رسد كه اين گنج شايگان ِ بازمانده از هزاره هاي دور، به جدّ، در معرض خطر ِ انهدام قرارگرفته و وعده هاي كار به دستان و ثبت آن در فهرست يونسكو ، هيچ يك نتوانسته است رهايي بخش و پاس دارنده ي آن باشد! به راستي، اين درد را با كه بايد گفت و اين گلايه و شكوه ي پر از خون دل و اشك ديده را به كجا بايد بُرد؟
نهاد فرهنگي ي ِ
CAIS: The Circle of Ancient Iranian Studies
به گفتاورد از خبرگزاري ي ميراث ِ فرهنگي ي ايران
(CHN)
گزارشي تازه از در معرض ِ خطر ِ نابودي قرارگرفتن ِ مجموعه ي يادكرده بر اثر ِ كارهاي ساختماني ي شركت پتروشيمي ي پوليمر نشرداده است كه متن ِ آن را در نشاني ي زير مي توان يافت و خواند و آه از نهاد برآورد و همنوا با پير ِ فرزانه ي توس، بانگ برداشت كه:
دريغ است ايران كه ويران شود!
http://www.cais-soas.com/News/2006/August2006/15-08.htm

posted by Jalil Doostkhah @ 7:59 PM

يادداشت ويراستار


بر پايه ي گزارشي كه خبرگزاري ي مهر:
http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=373506
آن را نشرداده و دوست ِ فرهيخته ي ِ ارجمند آقاي دكتر نويد فاضل، از آلمان به اين دفتر فرستاده است، استاد دكتر جلال خالقي مطلق، شاهنامه پژوه نامدار ايراني و ويراستار ِ بهترين متن ِ شاهنامه ي فردوسي تا اين زمان، از سوي ِ بنياد ِ احمد شاه مسعود براي شركت در يك همايش جهاني در روزهاي هفدهم و هيجدهم شهريور (هفتم و هشتم سپتامبر) همراه با تني چند از ديگر ايرانيان، به كابل فراخوانده شده است.
دكتر جلال خالقي مطلق، استاد دانشگاه هامبورگ در آلمان، همه ي توش و توان ِ دانشي و پژوهشي ي خود را بر سر ِ شاهنامه پژوهي و شاهنامه شناسي گذاشته و متن ِ عظيم و جهان شمول ِ حماسه ي مليّ ي ِ ايران را به علمي ترين و روشمندتري شيوه اي ويراسته و تا كنون شش دفتر از متن و سه دفتر از يادداشتهاي آن را نشرداده است. بي هيچ شائبه ي ِ زياده گويي، بايد گفت كه كار ِ خالقي مطلق در آغاز ِ هزاره ي ِ دوم ِ پس از سرايش ِ شاهنامه، بزرگترين وام گزاري ي ِ يك ايراني نسبت به اين حماسه و سراينده ي فرزانه ي ِ آن و شروع عصر نويني در اين فرآيند ِ فرهنگي و ادبي است.
حضور ِ استاد دكتر جلال خالقي مطلق در سرزمين ِ همْ زبان و همْ تاريخ و همْ فرهنگ ِ ما افغانستان، مايه ي ِ سربلندي ي ِ هر ايراني ي ِ دوستدار فرهنگ كهن ميهن خويش است.
دفتر ِ كانون ِ پژوهشهاي ِ ايران شناختي، اين خبر را فرخنده مي شمارد و به دوستان ِ دست اندركار ِ افغان براي فراخواندن استاد بزرگ ِ ايراني به كابل، درود و آفرين مي فرستد.
*
متن ِ گزارش ِ خبرگزاري ي مهر، چُنين است:
بنیاد بین المللی احمدشاه مسعود با دعوت از اندیشمندان ایرانی ، کنفرانس بین المللی خود را در ماه سپتامبر برگزار می کند.به گزارش خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، در این کنفرانس بین المللی که هر ساله با حضور شخصیت های روشنفکر حوزه های دین و سیاست و فرهنگ در کابل برگزار می شود چهره هایی چون دکتر عبدالکریم سروش، مصطفی اسلامیه، دکتر جلال خالقی مطلق، دکتر سریع القلم، امیرحسن چهلتن و علی دهباشی از ایران دعوت شده اند.این بنیاد که از زمان مرگ احمدشاه مسعود سردار ملی افغانستان راه اندازی شده طی پنج سال گذشته اقدام به برپایی کنفرانس هایی بین المللی با محوریت پژوهش و تحقیقات در حوزه های دین و سیاست و فرهنگ و ادب کرده است. ریاست بنیاد بر عهده فرزند احمدشاه مسعود " احمد ولی مسعود " است.شخصیت های دعوت شده به کنفرانس با ارائه سخنرانی، مقالات و انجام گفتگو و دیدارهای مختلف درباره مسائل فرهنگی، اجتماعی و نیز اتفاقات آسیای میانه و شخصیت احمدشاه مسعود مباحثی را طرح و عنوان می کنند. برپایی نمایشگاه های عکس و کتاب با موضوع افغانستان و احمدشاه مسعود نیز از دیگر برنامه های این کنفرانس سالیانه است.این کنفرانس طی دو روز در هفتم و هشتم ماه سپتامبر (16 و 17 شهریور ماه) در شهر کابل برگزار می شود.

posted by Jalil Doostkhah @ 6:01 PM

يادداشت ويراستار


نشست هاي سه گانه ي شاهنامه پژوهي در شبكه ي جهاني، همان گونه كه انتظارمي رفت با پذيره و پشتيباني ي بسياري از دوستداران حماسه ي ايران و خواستاران ِ شناخت ِ هرچه بيشتر و بهتر ِ گنجينه ي فرهنگ باستاني ي ايرانيان رو به رو گرديد و در سه هفته ي اخير، ايميل-پيام هاي بسياري براي تشويق دست اندركاران ِاين نشست ها، به دفترهاي كتايخانه ي گويا و كانون پژوهشهاي ايران شناختي رسيده كه مايه ي دلگرمي ِ برگزارندگان به كوشش و خدمت گزاري و سپاس ايشان است.
امروز نيز بانوي نويسنده و پژوهنده و ايران شناس، نوشين شاهرخي، همدلي ي مهرآميز و رويكرد فرهيخته ي خود به اين خويشكاري ي فرهنگي ي اجراكنندگان اين نشست ها را بدين گونه در تارنماي ادبي ي خود "نوف"

http://www.noufe.com/

ابرازداشته اند كه با سپاس گزاري از ايشان، در اين جا مي آورم:

نشست‌های شاهنامه‌پژوهی
در پال‌تالک
با شرکت استاد جلیل دوست‌خواه
و دیگر پژوهشگران و دوست‌داران
شاهنامه

posted by Jalil Doostkhah @ 6:45 PM

اكنون جاي ِ شادماني است كه گزارش ِ كوشش ِ تازه اي در راستاي ِ هرچه بهتر شناساندن ِ اين اثر ِ هنري ي بزرگ ِ روزگارمان را مي خوانيم و بيش از پيش اميدوارمي شويم كه هنرمندان ِعرصه هاي موسيقي و نمايش، خواهند توانست داستانهاي ِ حماسه ي ِ ايران را در كالبد ِ هنرهاي ِ پرتوان و جهانْ شمول ِ كنوني، نمودي تازه ببخشند و مردم ِ اين عصر و آيندگان را به گونه اي زنده تر و بهتر از گذشته، با ميراث ِ كهن ِ فرهنگي ي ِ ايرانيان آشنا گردانند.

بهروز غريب پور
مدير ِ اجراي ِ اُپراي رستم و سهراب


عنوان ِ گزارش ِ يادكرده، چنين است:
ساخت، اجرا و پشت صحنه اپراي عروسكي رستم و سهراب در يک فيلم مستند به تصوير کشيده مي شود.
*
متن ِ كامل ِ گزارش را در نشاني ي ِ زير بيابيد و بخوانيد:
http://www.chn.ir/news/?section=2&id=33481

posted by Jalil Doostkhah @ 12:42 AM

فدريكو گارسيا لوركا براي آن گروه از اهل ادب در ايران كه افزون بر سر و كار داشتن با ادب ميهن خويش، روي آور به ادب معاصر جهان نيز هستند، نامي آشناست. آنان اگر هم با زبان اين شاعر بزرگ اسپانيايي ي نيمه ي يكم سده ي بيستم ميلادي يا -- دست ِ كم -- يكي از زبان هاي اروپايي آشنا نباشند، ترجمه هاي پيشين از شعرهاي اين شاعر را به زبان فارسي خوانده و تا حدّي با جهان شگفت ِ شعر او و خيالْ نقش هاي بديع ِ آفريده اش دمساز شده اند.
جدا از برخي ترجمه هاي پراكنده از شعرهاي اين شاعر، زنده ياد احمد شاملو، شاعر بزرگ معاصر، شماري از




سروده هاي او را به فارسي برگرداند و نشرداد و حتّا بر نوار صوتي ضبط كرد و عرضه داشت.
منتقدان ادبي، درباره ي چگونگي ي ترجمه هاي شاملو از شعرهاي لوركا، برداشت هاي گوناگون در جهت ِردّ يا تأييد، بيان داشته اند كه از هر دو سو، گاه اغراق آميز مي نمايد. يكي از آنان، وقتي نوشته بود كه برگردان هاي شاملو از شعر لوركا به گونه اي است كه هرگاه شاعر، خود فارسي زبان بود، شعرهايش را بهتر از اين نمي سرود.
داوري درباره ي چنين ادّعايي، البتّه دشوارست و برهان و حجّتي بس نيرومند مي خواهد. چيزي كه هست، شاملو جهان شعري ي خود را با افق هاي شعر اين شاعر ِاسپانيايي بيش از هر شاعر ديگر ِ غربي همسان مي ديد و شيفته و بي تاب ِ مَنِش و خيال ِ وي بود و مي كوشيد تا در گزارش خود، سنگ ِ تمام بگذارد. او خود، زماني به من گفت آرزودارد كه بتواند گوهر ِ هستي ي ِ لوركا را در خيال خود بازآفريند و آنچه از او به فارسي در مي آورد، نمايش عيني ي ِ همه ي آزمون ِ زندگي و هنر ِ آن شاعر باشد.
امّا گذشته از اين نكته ي درست كه ترجمه ي شعر امري مُحال است و هيچ شعري از هيچ زباني به زباني ديگر، به تمام معني ترجمه پذيرنيست و امكان ِ برگرداندن ِ همه ي ويژگي هاي آن از زبان يكم به زبان دوم تنها يك آرزوست، ترجمه ي شعر از زباني جز زبان مادري ي شاعر، دشواري ي كار ِ مترجم و دوري ي او از كاميابي را دو چندان مي كند. شاملو شعرهاي لوركا را -- مانند ديگر ترجمه هايش -- از زبان فرانسه برگردانده و تنها با يك ميانجي به جهان ِ شعري ي او روي آور شده است.
بحث درباره ي اندازه ي كاميابي ي شاملو در اين شاخه از كُنِش ِ ادبي اش، نياز به يك بررسي و نقد ِ كارشناختي و سنجش ترجمه هاي او با اصل ِ سروده هاي شاعر از سوي كسي آشنا با زبان اسپانيايي و چيره دست در ريزه كاري هاي ادبي و فنّي ي هر دو زبان دارد.
* * *
اكنون فرصتي ديگر پيش آمده است تا با كوششي ديگرگونه در راستاي ترجمه ي شعرهاي لوركا به زبان فارسي آشناشويم و شايد اين بار، به راستي بتوانيم دريافت ِ درست تر و دقيق تري از سروده هاي اين شاعر بزرگ سده ي بيستم و قرباني ي بيداد و ددمنشي ي فاشيست هاي اسپانيا داشته باشيم.




دوست ارجمند ِ نويسنده و مترجم و منتقد و تحليلگر ادبي، آقاي خسرو ناقد، امروز گزارشي را كه خبرگزاري ي دانشجويان ايران (ايسنا) درباره ي انتشار ترجمه ي ايشان از گزيده ي شعرهاي لوركا همراه با متن اصلي ي شعرها منتشركرده است، به اين دفتر فرستاده اند. جاي بحث درباره ي چگونگي ي اين ترجمه ي آقاي ناقد -- كه اكنون تنها خبر آن را از دور مي شنويم -- در اين جا و اكنون نيست و زمان و زمينه اي ديگر مي خواهد. امّا با رويكرد به دقّت ايشان در كارهاي تاكنون نشريافته شان و اين كه ترجمه ي كنوني را از زبان اصلي برگردانده و همراه با متن ِ آن نشرداده اند، مي توان خوش بين و اميدواربود كه ستاره ي اقبال شاعر نامدار اسپانيايي در آسمان ادب فارسي سرزده باشد.
متن گزارش ايسنا را با سپاس از فرستنده، براي آگاهي ي خوانندگان گرامي ي اين تارنما در پي مي آورم.


خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) - تهران
بخش ِ فرهنگ و ادب - كتاب


گزيده‌ي شعر‌هاي فدريکو گارسيا لورکا با ترجمه‌ي خسرو ناقد مجوز انتشار گرفت و اوايل مهرماه منتشر مي‌شود. به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين کتاب که با عنوان «در سايه‌ي ماه و مرگ» در هفتادمين سالمرگ شاعر انتشار مي‌يابد، نزديک به ‌يک سال، در انتظار مجوّز نشر مانده بود.


ترجمه ناقد از شعرهاي لورکا به‌صورت دوزبانه و از سوي انتشارات کتاب روشن منتشر مي‌شود. شعرهاي اين مجموعه براي نخستين‌بار از زبان اسپانيايي به ‌فارسي ترجمه شده است. در اين کتاب، افزون بر ترجمه‌ي گزيده شعرهاي لورکا که در کنار متن اصلي آن‌ها به ‌زبان اسپانيايي منتشر شده، شرحي نيز درباره زندگي لورکا از زبان شاعر و همچنين ترجمه‌ي دو گفت‌وگو با لورکا ضميمه شده است. يکي از اين گفت‌گوها که کم‌تر از دو ماه پيش از مرگ لورکا منتشر شد، به گفته‌ي مترجم، احتمالاً آخرين گفت‌وگو با اوست که اکنون براي نخستين‌بار به‌زبان فارسي ترجمه و منتشر مي‌شود. در دومين گفت‌وگو، لورکا به اين پرسش که «شعر چيست؟» پاسخ داده و نظرات خود را درباره «ترانه‌هاي کولي‌ها»، «شعرهاي نيويورک» و ديگر سروده‌هاي خود مطرح کرده است. آن‌چه در پي مي‌آيد، بخشي کوتاه از پيشگفتاري است که خسرو ناقد بر کتاب «در سايه‌ي ماه و مرگ» نگاشته است:
«لورکا شاعري است که افسانه‌ي مرگش بر افسون شعرش پيشي گرفته است. حتا آنان که شعر او را در‌نمي‌يابند، ناگزير افسون افسانه‌ي مرگ او مي‌شوند، تا شايد با لرزيدن از لرزه‌اي که تير خلاصِ جوخه‌ي سياه مرگ در سحرگاه 18 ماه اوت سال 1936 ميلادي بر پيکر لورکا انداخت، به‌ژرفاي شعر او راه يابند. اين هم گوشه‌اي ديگر از تراژدي زندگي لورکاست که محبوبيت مرگش بيش از شعر اوست. اکنون ديري است که مرگ لورکا افسانه شده است؛ افسانه‌اي که آدمي را بيش از آن که افسرده سازد، افسون مي‌کند. و شايد به‌راستي اين افسونِ افسانه‌ي مرگ لورکاست که ما را به ‌دنياي رازگونه‌ي افسانه‌هاي شعر او مي‌کشاند و نه برعکس. من خود نخست با «مرگ لورکا» با او آشنا شدم و نه با شعر لورکا. «مرگ لورکا» را يان گيبسون درست چهار سال پيش از مرگ ژنرال منتشر کرد؛ در سال 1971 ميلادي. پيش از آن -- حداقل در اسپانيا -- نام بردن از لورکا در تمام دوران سلطه‌ي رژيم ژنرال فرانکو، رسماً منع شده و نشر و پخش نوشته‌هايش بيش از بيست سال ممنوع شده بود. با «مرگ شاعر»، زندگي لورکا دوباره آغاز شد و با زندگي‌نامه‌اي که گيبسون نزديک به دو دهه پس از آن منتشر کرد، ‌به ‌تمام اسطوره‌هايي که پيرامون زندگي و مرگ لورکا شکل گرفته بود، پايان داد و زندگي شاعر را از آغاز تا آخرين لحظات حيات او - گاه لحظه به‌ لحظه - پي گرفت و اثري شگفت‌ و در عين حال دور از دروغ و نزديک به ‌رويدادهاي زندگي لورکا به‌جا گذارد. در کتاب «زندگي‌نامه‌ي لورکا» مي‌بينيم که چه‌سان زندگي و شعر لورکا با هم درآميخته‌ است؛ گويي که شاعر تمام آثارش را خود تجربه کرده است. لورکا خود در جايي مي‌گويد: «چهره‌ها و شخصيت‌هاي شعرهاي من همگي وجود خارجي داشتند». جالب آن‌که اين کتاب به «راهنماي سفر» به ‌اسپانيا و بخصوص به‌ منطقه‌ي اندلس و شهر غرناطه (گرانادا) مي‌ماند. گيبسون خوب مي‌داند که لورکا چقدر سفر را و سخن‌ گفتن از سخن سرايان اسپانيا را دوست مي‌داشت. از اين‌رو در اين کتاب کوشيده است تا پا به‌پاي لورکا و از نگاه او، رودخانه‌ها، تپه‌ها، کوهسارها، شهرها و روستاها و بناهاي تاريخي و ميدان‌هاي گاوبازي اندلس و خيابان‌ها، کوچه‌ها، باغ‌ها و کاخ‌ها و کليساهاي شهر گرانادا را به‌تصوير کشد تا هم تأثير محيط زيست لورکا را بر شعرهايش نشان دهد و هم خواننده را با ديدني‌هاي اين سرزمين زيبا که محل تلاقي فرهنگ‌هاي شرق و غرب است، آشنا سازد. گيبسون که استاد زبان و ادبيات اسپانيايي در دانشگاه‌هاي لندن و بلفاست بود، براي نگارش زندگي‌نامه‌ي لورکا، ترک تدريس مي‌کند و با خانواده‌اش به‌ اسپانيا مي‌رود و پس از سيزده سال تحقيق در آثار لورکا و نامه‌ها و دستنوشته‌هاي منتشرنشده‌ي او و جستجو در کتابخانه‌ها و آرشيوهاي گوناگون و گفتگو با خانواده و دوستان شاعر و از آن‌جمله با ايزابل - خواهر لورکا - و نيز نشستن پاي صحبت شاهدان عيني و پيگيري رد پاي شاعر در آرژانتين و آمريکا و کوبا، اثري بي‌نظير درباره‌ي زندگي و مرگ شاعر مي‌آفريند؛ کتابي که در اين ميان به‌ بسياري از زبان‌ها ترجمه و منتشر شده است. او پس از سال‌ها رفت‌وآمد و گشت‌وگذار در اسپانيا، چنان شيفه‌ي اين سرزمين مي‌شود که تابعيّت اسپانيايي را مي‌پذيرد و براي هميشه در اين کشور مي‌ماند. از او زندگي‌نامه‌اي نيز درباره‌ي سالوادور دالي - بزرگ‌ترين نقاش سوررآليست و يکي از نزديک‌ترين دوستان لورکا - منتشر شده است. «غرناطه‌ي لورکا» (گرانادايِ لورکا) عنوان کتابي ديگر از گيبسون است که هم راهنماي سفر است براي گردشگراني که امروز به ‌گرانادا سفر مي‌کنند و ديدني‌هاي شهر را مي‌خواهند ببينند، و هم براي ما که مي‌خواهيم در گذشته‌اي نه چندان دور، جاي پاي لورکا را در اين منطقه دنبال کنيم؛ از زادگاهش - «فونته واکروس» - در 18 کيلومتري گرانادا، تا قتلگاهش در تپه‌هاي نزديک روستاي «ويزنار». اينک مي‌توان در کنار درخت زيتوني که شاعر را و صدها تن از قربانيان جنگ و جنون را در اطراف آن، در گورهاي دسته‌جمعي، به ‌خاک سپردند، نشست و صد قدم دورتر، به‌زمزمه‌ي چشمه‌اي گوش فراداد که شاعران عرب مسلمان «چشمه‌ي اشک» ‌نامش نهاده‌اند. و بعد انديشيد که راستي لورکا در آخرين لحظه‌ي زندگي‌اش به ‌چه مي‌انديشيده است؟ صداي لورکا چه نزديک است:


صد عاشق دل‌سوخته
آراميد‌ه‌اند اينک جاودانه
در اعماق زمين خشک.
اندلس

چه گذرگاه‌هاي سرخ بي‌پاياني دارد
و قرطبه، باغ‌هاي زيتون سبز
آن‌جا که صد صليب مي‌توان نشاند

به‌ يادشان.
صد عاشق دل‌سوخته
آراميد‌ه‌اند اينک جاودانه.

posted by Jalil Doostkhah @ 5:08 AM

يادداشت ويراستار


فصلنامه ي ِ فرهيخته و ارجمند ِ بررسي ِ كتاب، به منزله ي يكي از ستون هاي استوار ِ ادب ِ مهاجرت ايرانيان در دهه هاي اخير، با نشر ِ چهل و هفتمين دفتر خود، به بُرنايي و بَرومندي رسيد و شانزدهمين سال خدمت ِ شايان ِ خويش به فرهنگ و ادب ايراني در گستره ي جهاني را آغازكرد.
مجيد روشنگر، نويسنده، منتقد ادبي و مترجم شايسته كه نشر ِ نخستين دوره ي بررسي ِ كتاب را درميهن

برعهده داشت، پس از كوچ ِ ناخواسته و ناگزير از زادْبوم نيز، سوداي ِ آن خدمت ِ فرهنگي را از سر به در نكرد و خويشكاري ي سزاوارش را در كالبد ِ فرهيخته تر ِ بررسي ي كتاب ويژه ي هنر و ادبيّات، با دامنه و درونمايه اي بسيار گسترده تر وسرشارتر پي گرفت و نزديك به دو دهه است كه بي هيچ درنگ و ديركردي، در آغاز ِ هر فصلي از اين سالهاي ِ سنگينْ گذر ِ دوري، رنگين كماني از ادب و فرهنگ را به خانه ي ايرانيان مي فرستد و چشمان خسته ي آنان را فروغ مي بخشد. او با برتافتن ِ همه ي ِ دشواري ها و رنج هاي ِ انتشار چُنين دفتر ِ ارزشمندي در غُربت، از پاي ننشست و كودكي را كه پديدآورده بود، به شانزده سالگي رساند و زياده گويي نيست اگر بگويم كه پرچمدار و كاروان سالار ِ ادب ِ مهاجرت ِ ايرانيان در اين سالهاي تلخ ِ غُربت شد. دستاورد ِ كار ِ او -- كه امروز جهان شمول شده است -- مُشكي خودْبوياست و نيازي به گفتن ِ ناعطّاري همچون من ندارد.
پس، بهتر آن است كه سخن را بيش از اين به درازا نكشانم و از سوي خود و همه ي دوستداران ادب و فرهنگ ايراني، به گرمي به مجيد عزيز و نيز به همكاران قلمي و پشتيبانان مالي و خوانندگان ِ اين فصلنامه شادباش بگويم و پويايي و پايداري شان را در اين راه ِ زرّين و فرخنده آرزوكنم.


زادروز ِ بررسي ِ كتاب فرخنده باد!

posted by Jalil Doostkhah @ 7:24 PM

صفحه مي آورم. اين توفيق ادبي و فرهنگي را به آن دوست ارجمند و شاعر و پژوهنده و منتقد ادبي و نيز به همه ي ايرانيان دوستدار ادب و فرهنگ، شادباش مي گويم.


گردِهمايي ي ِ جهاني ي ِ شعر در فرانسه


گردِهمايي ي ِ جهاني ي ِ شعر با شرکت ِ هفتاد و پنج شاعراز کشورهای مختلفِ جهان و بيشتر از کشور های ِ فرانسه، ايتاليا، يونان، مصر، اسرائيل، تونس، پرتغال، موناکو، اردن، ترکيه، عمان، الجزاير و عربستان سعودی، از ٢٢ تا ٣١ ژوئيه به مدّت هشت روز در جنوب فرانسه برگزار شد.
شهر ِ تاريخی و بسيار زيبای لودِو، به تمام، در اختيار اين گردهمايي -- که يکی از مهمّ ترين نمونه‌ها در نوع خود درجهان است -- قرار گرفته بود. بسياري از دوستداران شعر از سراسر فرانسه و حتّا ديگر کشورهای جهان برای شنيدن شعرها و ديدن شاعران ِ دعوت شده به اين همايش، بدين شهر آمده بودند؛ چنان که به علت پر شدن ِ ميهمان سرا‌های شهرهای لودِو و مونپليه، بسياری از مسافران در جاهايي از شهر چادرزده بودند.
اين گردِهمايي، با خوش آمد گويي ي ِ شهردار و برگزارکنندکان ِ آن در يک ميهمانی ِ بزرگ ِ شام با حضور ١٨٠٠ ميهمان، گشايش يافت و شاعران ِ دعوت شده به اين همايش، هريک شعری برای حاضران خواندند که ترجمه‌ی همان شعر به فرانسه نيز به وسيله‌ی هنرمندان فرانسوی خوانده شد.


درخشش مهرانگيز رساپور (م. پگاه)

اين نخستين بار بود که شاعری از ايران به اين همايش راه می‌يافت. مهرانگيز رساپور (م . پگاه) شاعر، منتقد ادبی و سردبير نشريه‌ی فرهنگی ادبی ي ِ "واژه" در شبكه ي ِ جهاني، تنها شاعر ايرانی ِ دعوت شده به اين جمع بود. شاعران ِ ميهمان، درهرهشت روز، درساعت هاي ِ مختلف، شعرخوانی داشتتند؛ بدين شيوه که هرشاعری ابتدا شعر خود را به زبان مادری خويش می‌خواند و سپس هنرمندان فرانسوی همان شعر را به زبان ِ فرانسه بازمی‌ خواندند. افزون ِ برآن، نشست هاي ِ بحث و گفت و شنود نيز برگزار می ‌شد. شعرهاي مهرانگيز رساپور -- که پيش از اين به زبان انگليسی ترجمه و چاپ شده و توجّه کارشناسان ادبی ِغير ايرانی را به خود جلب کرده بود -- دراين همايش ِ هشت روزه، به شدّت مورد ِ توجّه ِ علاقه مندان قرارگرفت؛ به طوري که مردم شعرهاي ِ او را رونوشت برداری می کردند و دست به دست می‌ گرداندند ونيز در نشست هاي ِ شعر خوانی ِ وي، حاضران، شعرهاي او را با نام، از وی تقاضا می کردند.

چنين پذيره ي ِ پرشوري، باعث شد که عکس‌هايی از شاعربانوي ِ ايراني با نوشته‌هايی درباره‌ی ِ او درچند روزنامه‌ی ِ فرانسوی زبان به چاپ رسد. در برنامه‌ی ِ پر بيننده‌‌ی ديگری که همه شب از ساعت ١٠ تا ١٢ برگزار می‌شد.
شعرهای ِ معروفی از مهرانگيز رساپور همچون "شلاّق"، "سنگسار"، "عروس ده ساله" ، " فقر" و جُز آن، به وسيله‌ی هنرمندان حرفه‌ای و نوازندگان زبردست فرانسوی به صورت ِ نمايشی به اجرا درمی‌آمد و نيز تعداد ديگری از شعرهای ِ او را به طرز ِ بسيار هنرمندانه‌ای باز مي خواندند. در تمام اين شب‌ها، برنامه با شعر ِ " شب به خير" از اين شاعربانوي ايراني پايان می ‌يافت. اين موفقيّت در حقيقت، درخشش ِ شعر ِ ايران در فراسوي مرزهاي ميهن بود.
* * *
دو شعر از مهرانگيز رساپور (م. پگاه) كه در اين همايش خوانده شد (شعر يكم در فصلنامه ي بررسي كتاب، در لُس آنجلس، شماره ي 47، بهار 1385 نيز نشريافته است) :


همه‌ی گم شده‌ها يک درد دارند


...امّا تو بوسه‌های هراسناکی را
در مهربانی‌ات تعبيه کرده‌ای
و در باروی تبسم‌ات سنگر گرفته‌ای!
تو می‌خواهی کابوس‌هايت را
با اتفاقاتِ ساختگی
تعبير کنی
وچنان مرا از آسمان محروم می‌کنی
که انگار
ميراثِ نياکان توست، آسمان !
می‌دانم هنگام تشنگی
نشانی معشوق را
اشتباه خواهی دويد
وطعمه‌ی سرابی در صحرا . . . خواهی شد
وفرياد خواهی زد
«همه‌ی گم شده‌ها يک درد دارند»
مگر نعره‌هايت
مرا پيدا کنند! . . .
هيچ دری مسئول رفت و آمدها نيست


شب به خير!


طاووسم
مخملم
قويم
پرستويم
داروی خواب‌آورم
امشب!
امشب به خوابِ يکايک شما می‌آيم
و پگاه
همه
با تبسمی پُرترديد
از يکديگر می‌پرسيد
«صبح به خير؟!»
فردا . . .
خوابتان
در محاصره‌ی مُعبِّران فضايی خواهد بود
شب به خير!

posted by Jalil Doostkhah @ 9:33 AM

از بالا به پايين، به ترتيب:

ميرزا جهانگيرخان صوراسرافيل

علي اكبر دهخدا

محمّد تقي بهار (ملك الشّعرا)

سه تن از آزادي خواهان نامدار

در جنبش مشروطه

يادداشت ويراستار


ماه اَمُرداد در تاريخ معاصر ميهن ما يادآور ِ خاطره ي ِ تلخ ِ دو ناكامي ي خيزش و جنبش مردم براي برقراري ي نظام اجتماعي و سياسي ي مبتني بر آزاديهاي گوناگون و مردم سالاري در راستاي آغاز دوراني نو در تاريخ اين كهن بوم و بر است. يكي از اين دو ناكامي به يك سده پيش از اين، يعني 14 امرداد 1285 خورشيدي، بازمي گردد كه به رغم امضاء و صدور رسمي ي فرمان تشكيل مجلس شوراي ملّي و مشروط گردانيدن قدرت سياسي به رأي آزاد مردم و نمايندگان برگزيده ي آنان، در عمل نتوانست كامياب شود و تاريخ ايران را در راستاي پويايي به سوي شكوفايي و پيشرفت قراردهد و بار ديگر، خودكامگي و بيدادگري و سركوب همه ي آزادي هاي اجتماعي و سياسي ي مردم بر جامعه فرمانرواشد. ناكامي ي دوم به اندكي بيش از نيم سده پيش از اين، يعني 28 امُرداد يك هزار و سيصد و سي و دو خورشيدي باز مي گردد كه جنبش ملّي كردن صنعت نفت به رهبري ي زنده ياد دكتر محمّد مصدّق و كوشش ديگر باره براي دست يابي به آزادي و مردم سالاري با شبيخون نيروهاي سياه واپس گراي داخلي و آزمندان جهانخوار، دچار شكست گرديد و باز هم پويايي و شكوفايي ي جامعه را به ايستايي ي فاجعه باري تبديل كرد.
پيش از اين، در همين تارنما از جوانمرگي ي اين دو خيزش و كوشش رهايي جويانه ي ايرانيان با دريغ و درد يادكردم و به كوتاهي درباره ي آنها سخن گفتم.
امروز در تارنماي بخش فارسي ي ِ بي. بي. سي. به گفت و شنودي برخوردم كه سيروس علي نژاد با يك استاد و پژوهنده ي ِ هم ميهنمان به نام ِ دكتر محمّد سالار كسرايي داشته است. اين استاد و پژوهنده، دکترای ِ خود را در رشته ي علوم سياسی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران دريافت کرده و دارای تحقيق هايی در زمينه روابط ايران و اروپای ِ غربی و سياست خارجی ي ِ ايران در آسيای مرکزی است. « تاريخ انديشه های ِ سياسی در غرب » و « چالش سنّت و مدرنيته از مشروطيت تا ۱۳۲۰ » از آثار اوست.
پژوهنده در اين گفت و شنود با ژرفانگري و كاوش در تاريخ سده ي اخير ايران، زمينه ها و سبب هاي ناكامي و جوانمرگي ي جنبش مشروطه خواهي و ناكام ماندن آرمان هاي والاي كوشندگان آن را به خوبي بررسيده و بر نكته هاي كليدي ي اين فرايند، انگشت گذاشته و روشنگري كرده است.
متن اين گفت و شنود ِ خواندني و آموزنده را در نشاني ي زير بيابيد و بخوانيد:
http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2006/08/060714_mv-constitution-cy-intv-kasraei.shtml

posted by Jalil Doostkhah @ 3:03 AM

يادداشت ويراستار


انديشه ي گشايش پايگاه شاهنامه خواني و شاهنامه پژوهي در شبكه ي جهاني را دوستان ارجمند و فرهنگ پژوه من، بانوان گيتي مهدوي و سانازعلوي در سال گذشته، به هنگام ِ سفرم به سيدني با من در ميان گذاشتند و مرا به همگامي در اين راه ِ فرخنده فراخواندند. من نيز -- كه آرزومند ِ پيوندي گسترده و فراگير با هم ميهنان ِ دوستدار ادب و فرهنگ ِ كهن و حماسه ي ملّي ي ايران بودم -- با همه ي گرفتاري هايم، اين فراخوان مهرورزانه را به جان و دل و با خشنودي ي ِ خاطر پذيرفتم و كوشش در اين راستا را بخشي از خويشكاري ي ِ فرهنگي و ايران شناختي ي خود شمردم.




زمينه چيني و تدارك فنّي و آزمايش هاي بايسته براي آغاز به كار در اين زمينه را آن دو بانوي دانشور فنّ سالار عهده دارشدند و با شايستگي به سرانجام رساندند و نخستين نشست ِ آزمايشي ي ِ اين پژوهش را در تاريخ 12 امُرداد 1385 (برابر با سوم اوت 2006) برگزاركرديم و چون هنوز امكان اجراي زنده ي برنامه فراهم نبود، هم نشينان و هم سخنان فرهيخته ي من، متن گفت و شنودمان را ضبط كردند تا به دوستداران، عرضه بدارند و زمينه ي كوشش هاي بعدي فراهم گردد.




امروز بانو مهدوي، اين پرونده ي ِ شنيداري را همراه با يادداشتي با عنوان ِ نخستين نشست ِ شاهنامه پژوهي در شبكۀ جهاني براي فراخواندن دوستداران شاهنامه در سراسر جهان به پيوستن به گروه سه نفري ي ما بنيادگذاران و كوشش به منظور ِ تعيين ِ زماني مناسب براي ِ برگزاري ي ِ دنباله ي ِ برنامه، در تارنماي ِ كتابخانه ي گويا:
http://www.ketabkhaneyegooya.blogspot.com/
گنجانيده است.
دوستان مي توانند پس از خواندن يادداشت بانو مهدوي و شنيدن برنامه ي يكم در نشاني ِ بالا و آشنايي با زمينه ي
كار، در زمان هاي تعيين شده، از راه ِ "پال تاك مسنجر"
(Paltalk Messanger)
به اتاق شاهنامه پژوهي بيايند و در گفت و شنودها شركت ورزند. پس از راه يابي به پايگاه "پال تاك مسنجر"، مرحله هاي پيمودني تا رسيدن به اين اتاق، بدين شرح است:
Chat Rooms
Rooms
Learning and Universities
Online Universities
و سرانجام
اتاق شاهنامه پژوهی با این نام:
Shahnameh pajoohi
* * *
كانون پژوهشهاي ايران شناختي با سپاسگزاري از بانوان گيتي مهدوي و ساناز علوي براي كوششهاي دل سوزانه شان در تدارك ِ اين برنامه، همه ي ِ خوانندگان اين تارنما و دوستداران شناخت بنيادهاي ِ فرهنگ ايراني را به حضوري پويا و كوشا در اين نشست ِ پژوهشي فرامي خواند و پيشاپيش به يكايك آنان خوشامد مي گويد.

*

براي تماس با اجراكنندگان اين برنامه، به تارنماي كتابخانه ي گويا برويد و پيام ها، پيشنهادها و پرسشهاي خود را در بخش نظرها، به وسيله ي ايميل كتابخانه بفرستيد.

posted by Jalil Doostkhah @ 5:45 AM

شاهرخ مسكوب

مسكوب در واپسين روزها

يادداشت ويراستار

posted by Jalil Doostkhah @ 12:27 AM