مراسم تشییع پیکر عبدالرحیم جعفری در مقابل درهای بسته فروشگاه انتشارات امیرکبیر برگزار شد.

این خبر ناراحت کننده است چون کمتر کسی هست که کتابخوان باشد و در کتابخانه‌اش یکی از کتاب‌های جلد سفید با آرم انتشارات امیرکبیر را نداشته باشد. کودکی خیلی از دهه پنجاهی‌ها و بعدها دهه شصتی‌ها با شازده کوچولوی قطع پالتویی گذشت که آن روزهای دورتر آقای جعفری تصمیم گرفت با ترجمه روان و شیوای محمد قاضی آن را برای همه قابل خواندن کند. صدسال تنهایی و موبی دیک از آن گنجینه‌هایی بود که می‌تواند امیرکبیر را برای همیشه در ذهن اهالی فرهنگ جاودان کند.

خبرها تند تند آمدند. آقای جعفری بستری شدند و چند روز بعد فوت کردند و اگر چه خود عبدالرحیم جعفری به فرزندش وصیت کرده بود که پیکرش را از مقابل فروشگاه کتاب امیرکبیر در خیابان فخر رازی و دانشگاه تهران تشییع کنند اما امروز وقتی دوستداران او در برابر این فروشگاه تجمع کردند تا در مراسم تشییع مدیر انتشارات امیرکبیر شرکت کنند با درهای بسته این فروشگاه روبرو شدند.

شاید به همین خاطر بود که علی محمدی‌اردهالی مدیر انتشارات محمدی در این مراسم این طور گفت که عبدالرحیم جعفری تنها بود و تنها فوت کرد. کمتر کسی است که موقعیت و شخصیت او را به یاد آورد تا به معرفت و انسانیت او اذعان نکند. من به سهم خودم به تمام بزرگان، نویسندگان و عزیزانی که سهمی در فرهنگ این کشور دارند این ضایعه را تسلیت می‌گویم. جعفری در مسجدسازی مرد بود، در سر و سامان دادن به کارهای عروسی کارمندانش مرد بود، در رابطه با دوستانش مرد بود، اما نامردی نگذاشت این عزت نفس را به پایان برساند. او مردی بزرگوار از طایفه نشر بود و هر وقت کار خیری پیش می‌آید که در آن سهیم هستیم باید از جعفری یاد کنیم. انسانیت به وجود او افتخار می‌کرد.

دوست قدیمی جعفری در ادامه با اشاره به اینکه برخی جفا‌ها به جعفری را نمی‌توانم عنوان کنم گفت: جعفری در عزت نفس پیشرو بود حتی در روزهای پایانی که او را می‌دیدم همچنان دلش برای فرهنگ و نشر این مملکت می‌تپید به تمام آنهایی که در این مراسم شرکت کرده‌اند می‌گویم مرگ در خانه همه ما خواهد آمد پس کاری کنیم که فردای قیامت بتوانیم جوابگو باشیم. جعفری، قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه چاپ کرد و در اختیار جامعه گذاشت تا روح انسانیت را در جامعه رواج دهد. از جعفری باید به عنوان مردی یاد کنیم که پدر نشر ایران بود.رضا یکرنگیان مدیر انتشارات خجسته هم در این مراسم به آنهایی اشاره کرد که عبدالرحیم جعفری را زمین زدند: متاسفانه در شرایطی برخی که خیال مسابقه دارند سعی می‌کنند نفر جلوتر از خود را زمین بیندازند، به همین خاطر به آقای جعفری هم پشت پا زدند اما او پر توان به کار خود ادامه داد.

علی‌اصغر علمی که پیوند نزدیک دوستی با عبدالرحیم جعفری و خانواده‌اش را داردسخنران بعدی این مراسم بود و گفت: از طرف خاندان جعفری و علمی از حضور تک‌تک شما سپاسگزاری می‌کنم این مکان مکان مقدسی است که مزین به کتاب و دانشگاه است و خوشحالیم که در چنین مکانی با کسی که عصاره وجودش کتاب و فرهنگ بود وداع می‌کنیم. جعفری چیزهایی را می‌دید که دیگران نه می‌دیدند و نه درک می‌کردند. خود ساختگی او که به دنبال فوت پدر در کودکی و از دست دادن مادر در نوجوانی برایش شرایطی را مهیا کرد که یک تنه به چنین موفقیت‌هایی دست پیدا کند.

علمی در ادامه و در توصیف شخصیت عبدالرحیم جعفری گفت: درون این شخصیت یک آتش فشان انرژی فوران می‌‌کرد و خوشبختانه این فرد به سمت فرهنگ هدایت شد و باعث شد با نشر سالی بیش از ۶۰ کتاب و ایجاد کتا‌بفروشی‌ها و نوآوری‌های متعدد در عرصه چاپ و نشر به عنوان پدر نشر ایران شناخته شود. او می‌گفت می‌خواستم در تمام شهر‌ها کتاب فروشی دایر کنم و ماشین‌های چند میلیون دلاری چاپ را به کشور وارد سازم. ولی خبر نداشتم که آخر کار به کجا می‌انجامد. میراث جعفری ساخت مدرسه نبود که مدرسه هم می‌ساخت میراث جعفری کمک یتیمان نبود که از هیچ کمکی هم دریغ نمی‌کرد میراث او ایجاد موج فرهنگی برای انسان‌ سازی بود. او می‌دانست برای داشتن جامعه سالم باید دانشگاه و کتابفروشی ساخت، می‌دانست فقر و بی‌عدالتی جامعه را به قهقرا می‌برد و باید به نیازمندان کمک کرد در شرایط تهاجم فرهنگی جامعی پیروز می‌شود که پیش قراول فرهنگی‌اش شخصی مثل جعفری باشد.

علمی در پایان صحبت‌هایش مقدمه عبدالرحیم جعفری را در کتاب جستجوی صلح خواند و بعد از او محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان نیز با تاکید بر اینکه جعفری همواره در حال جستجو و ارتقای نشر بود در صحبت‌هایی کوتاه گفت: باید عنوان کرد ضایعه فقدان عبدالرحیم جعفری فقط شامل حال خانواده و بستگان او نمی‌شود و کل نشر از وجود او و تجربه‌هایش محروم شدیم. امیدواریم کتاب خاطرات او هر چه زود‌تر منتشر شود تا بتوانیم از آن استفاده کنیم. او به حق در مورد اینکه چگونه می‌توان صنعت نشر را حراست کرد و به جلو برد درس‌های بزرگی برای ما دارد.

در پایان این مراسم که با حضور اهالی نشر و همچنین شخصیت‌هایی همچون بهمن فرمان‌آرا، کامران فانی، محمود دعایی و حسین کیاییان برگزار می‌شد بخشی از وصیتنامه عبدالرحیم جعفری خوانده شد و در پایان سید محمود دعایی بر پیکر او نماز خواند.

پیام‌های تسلیت وزیر ارشاد و معاون امور فرهنگی برای درگذشت عبدالرحیم جعفری

عبدالرحیم جعفری صبح روز شنبه یازدهم مهر در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت. با اعلام خبر درگذشت جعفری، علی جنتی وزیر ارشاد و همچنین سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد در پیام‌هایی جداگانه درگذشت او را که بنیان‌گذار انتشارات امیرکبیر بود تسلیت گفتند. وزیر ارشاد دیروز با صدور پیامی درگذشت عبدالرحیم جعفری، موسس انتشارات امیرکبیر را به جامعه چاپ و نشر و اهالی فرهنگ و قلم و خانواده او تسلیت گفت. به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متن پیام علی جنتی به شرح زیر است.

ز درج علم و عمل گوهر نفیسی رفت

صاحبان فضل و فرهنگ، ستارگان درخشان سپهر دانایی‌اند. هر گاه یکی از آنان به خاموشی گراید نقطه تاریکی در گوشه‌ای از این آسمان پدیدار می‌شود که جبرانش دشوار می‌نماید.

مرحوم عبدالرحیم جعفری از تبار همین ستارگان بود که چند دهه متوالی فروغی خیره کننده و روشنایی بخش داشت. شکیبایی و استمرار او در کار نشر کتاب‌های تالیفی ارزشمند ستودنی بود. تا آنجا که انتشارات امیرکبیر را در راس ناشران فعال صاحب سبک و سیاق مشخص قرار داد. بی‌تردید صنعت نشر کشور مدیون تلاش‌های خستگی ناپذیر او است. فقدان این شخصیت فرهیخته را به جامعه چاپ و نشر و اهالی فرهنگ و صاحبان قلم تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای آن مرحوم مغفور علو درجات و برای خانواده محترم وی صبر و اجر جزیل مسالت دارم.

در متن پیام تسلیت سیدعباس صالحی معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد هم که صبح امروز منتشر شد آمده است: انالله و انا الیه راجعون/ عرصه نشر و کتاب در ایران، از دویست سال قبل تاکنون همواره تلاش ‌گرانی را داشته که عاشقانه در این حوزه فعالیت کرده‌اند. شیفتگانی که کتاب را جانمایه فرهنگ دانسته‌اند و آن را پاس داشته‌اند و تکریم کرده‌اند، بی هیچ چشمداشت و توقعی، و شادروان عبدالرحیم جعفری از طلایه‌داران این سلسله‌اند.

اینجانب، درگذشت آن فقید را به خانواده آن مرحوم، اصحاب نشر و کتاب و تمامی فعالان فرهنگی تسلیت می‌گویم و برای ایشان مغفرت و برای بازماندگان شکیبایی مسالت دارم.

عبدالرحیم جعفری و ماجرای انتشارات امیرکبیر

عبدالرحیم جعفری انتشارات امیرکبیر را در سال ۱۳۲۸ در ساختمانی در خیابان ناصر خسروی تهران راه ‌اندازی کرد. این انتشارات در سال‌های فعالیتش با انتشار بیش از ۲۰۰۰ عنوان کتاب، به بزرگ‌ترین بنگاه انتشاراتی خصوصی در خاور میانه تبدیل شد. در سال ۱۳۵۸، به حکم دادگاه انقلاب، اموال عبدالرحیم جعفری از جمله انتشارات امیرکبیر و خوارزمی مصادره شد. انتشارات خوارزمی در سال ۱۳۴۷ با همکاری چندین نفر به عنوان یک شرکت سهامی پایه‌ گذاری شد و در طول فعالیت خود با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو شد. سال ۱۳۵۲ با اختلافی که بین شرکای این شرکت پیش آمد تا آستانه تعطیلی پیش رفت که با پا در میانی و خرید بخشی از سهام آن انتشارات توسط «عبدالرحیم جعفری» بنیانگذار انتشارات امیرکبیر دوباره به حیات خود ادامه داد.

این انتشارات از سال ۸۶ توسط وارثان مرحوم حیدری اداره می‌شد و با درگذشت او بر اساس آنچه توافقات قبلی خوانده می‌شد وارد مرحله تعیین مالکیت در قوه قضائیه شد.

یکسال پس از مناقشه قانونی میان سهامداران موسسه انتشارات خوارزمی و سازمان تبلیغات اسلامی در مورد انتقال سهام اکثریت این موسسه نشر، در نهایت با رای دادگاه تجدید نظر سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان سهام دار اصلی این بنگاه بزرگ نشر معرفی شد. حجت‌الاسلام سیدمهدی رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر در تاریخ 27 خرداد ماه امسال از رای نهایی دادگاه تجدید نظر مبنی بر انتقال سهام اکثریت انتشارات خوارزمی به سازمان تبلیغات اسلامی خبر داد.  رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با اعلام این خبر توضیح داده بود: طبق ادعای حقوقی سهامداران به دادگاه در مورد وضعیت این موسسه نشر، دادگاه حکم داده و مراحل تجدید نظر هم طی شده است و حکم الان در مقام اجرا است. خاموشی در مورد آینده همکاری این سازمان با سهامداران این بنیاد نیز گفت: بنای ما برای مواجهه با سایر سهامداران نخست همکاری است ولی اگر بخواهند سهامشان را نیز واگذار کنند قواعد خودشان را دارد.

عبدالرحیم جعفری تا سال‌ها پیگیر بازگشت اموالش بود اما چند ماه پیش و با اعلام این حکم گفته بود که از پس گرفتن آن ناامید شده است.

جعفری زندگینامه و خاطراتش از تاسیس تا مصادره انتشارات امیرکبیر و انتشارات خوارزمی را در مجموعه‌ دو جلدی «در جست و جوی صبح» در سال 83 در انتشارات روزبهان منتشر کرده است.

درباره انتشارات امیرکبیر

موسسه انتشارات امیرکبیر در آبان ماه سال ۱۳۲۸ با خرید سرقفلی نخستین فروشگاه خود در خیابان ناصر خسرو تهران شروع به کار کرد و در تاریخ تیر ماه سال ۱۳۶۴ به نام موسسه عام المنفعه غیر انتفاعی انتشارات امیر کبیر به ثبت رسید.  انتشارات امیرکبیر با سابقه‌ای بیش از ۶۰ ساله، سعی کرده است، طی این ۶ دهه فعالیت، همواره به شیوه مدرن و روزآمد به چاپ آثار و تولید کتاب بپردازد تا جایی که برخی از بزرگترین منابع و کتاب های مرجع در سطح منطقه خاورمیانه و کشورهای فارسی زبان را این انتشارات چاپ کرده است.
عرضه آثار مرجع و مهمی مانند فرهنگ فارسی عمید، فرهنگ فارسی معین و دایره المعارف مصاحب که در نوع خود بی نظیر هستند، در کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان، هند، تاجیکستان و نشان می‌دهد که امیرکبیر توانسته در طول ۶۰ سال فعالیت جایگاه ویژه‌ای در سطح منطقه خاورمیانه داشته باشد. همچنین در داخل ایران نیز ترجمه بسیاری از آثار مهم از زبان‌های انگلیسی، آلمانی، فرانسه و به فارسی و چاپ این آثار به زبان فارسی، جایگاه انتشارات امیرکبیر را به عنوان یک ناشر بین‌المللی که همواره سعی کرده دایره فعالیت‌های انتشاراتی خود را فراتر از مرزهای ملی تعریف نماید، تثبیت کرده است. این انتشارات به صورت متوسط در هر روز کاری، حدود دو کتاب چاپ می‌کند که این رقم با توجه به سطح توسعه ایران و آمار چاپ کتاب در ایران چشمگیر است. علاوه بر این انتشارات امیرکبیر سعی کرده است، فعالیت‌های انتشاراتی خود را فراتر از فضای یک بنگاه انتشاراتی- اقتصادی بازنمایی نماید.
برای تحقق تمامی این اهداف در انتشارات امیرکبیر بخش‌های زیادی فعالیت می‌کنند که از آن جمله می‌توان به بخش علمی فرهنگی، بخش بازرگانی و توزیع کتاب، بخش روابط عمومی و امور بین‌الملل و بخش چاپخانه این انتشارات اشاره کرد.
در کنار این بخش‌ها موسسه انتشارات امیرکبیر یکی از ناشران فعالی است که در حوزه چاپ کتاب‌های کودک و نوجوان نیز فعالیت‌های زیادی انجام داده است که سیاست‌های کلان فرهنگی انتشارات توسط هیات امنای مؤسسه وضع می‌شود.