Friday, February 28, 2014
جشن سده : شادباش و گزارشی یا یک ماه دیرکرد ِ زمانی
زمان برگزاری ی جشن سَده، یک ماه پیش (دهم بهمن ماه) بود. در آن هنگام، در یک گقت و شنود رادیویی، از این جشن کهن و پیشینه ی آن در متنهای ادبی و فرهنگی، سخن گفتم -و به برخی از نکته های گفتنی در این راستا اشاره کردم. متأسّفانه، به سببی، پیوند نشانی ی آن برنامه، به دستم نرسید تا آن را در این سامانه، نشردهم.
اکنون از دوستم آقای دکتر سیروس رزّاقی پور، سپاسگزارم که شاباش و گزارش دو زبانی و تصویری ی زیر را به دفتر من فرستادند.
*
سوگ و ماتم از زندگانی مان دورباد!
هر روزمان جشن و سور باد!
Iran Review: Sadeh Celebration
Sadeh is an ancient Iranian tradition celebrated 50 days before nowrouz. Sadeh in Persian means "hundred" and refers to one hundred days and nights left to the beginning of the new year celebrated at the first day of spring on March 21 each year. Sadeh is a mid winter festival that was celebrated with grandeur and magnificence in ancient Iran. It was a festivity to honor fire and to defeat the forces of darkness, frost, and cold.
دهمين روز بهمن را جشن سده مي نامند و در توجيه اين نامگذاري روايات متفاوتي نقل مي شود:
1- معروفترين روايت كه فردوسي هم بر آن صحه گذاشته است ، پديد آمدن آتش است :
روزي هوشنگ با يكصد تن از ياران به كوه رفت. ماري عظيم الجثه به سوي او و يارانش رفت، هوشنگ سنگي به سوي مار پرتاب كرد. سنگ بر سنگ آمد و از برخورد آنها آتش پديد آمد و مار سوخت ، آنها پديد آمدن آتش را جشن گرفتند و آن را سده ناميدند. فردوسي در شاهنامه چنين سروده:
برآمد به سنگ گران سنگ خرد
هم آن و هم اين سنگ گرديد خرد
فروغي پديد آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ
جهاندار پيش جهان آفرين
نيايش همي كرد و خواند آفرين
كه او را فروغي چنين هديه داد
همين آتش آنگاه قبيله نهاد
2- از جشن سده تا نوروز 50 روز و 50 شب است كه روي هم صد مي شود.
3- از نظر نجومي نياكان ما در روزگار بسيار كهن ، سال را به دو فصل تقسيم مي كردند. تابستان كه هفت ماه به درازا مي كشيد ، از اول فروردين آغاز و در آخرين روز مهرماه پايان مي يافت. زمستان از ابتداي آبان ماه شروع مي شد و تا آخر اسفند طول مي كشيد و جشن سده را در صدمين روز از آغاز زمستان جشن مي گرفتند.
4- ايرانيان قديم صبح فرداي شب يلدا را روز تولد خورشيد مي دانستند و از آنجا در بين ايرانيان جشن گرفتن دهمين و چهلمين روز تولد رسم است جشن سده را نيز به عنوان چهلمين روز تولد خورشيد جشن مي گيرند.
5-چون كيومرث را يكصد فرزند آمد و ايشان به خورشيد رسيدند جشني برپا شد كه آن را سده ناميدند . برخي اين داستان را به حضرت آدم نسبت دادند.
6-چون جمع مشي و مشيانه و فرزندان آنها به صد رسيد آن واقعه را جشن گرفتند و آن را سده ناميدند.
7-يادگار پيروزي زوتهماسب بر افراسياب
سده جشني است كه به روايت تاريخ تا قبل از صفويان نه تنها بين مردم عادي بلكه ميان پادشاهان و حاكمان نيز برگزار مي شده است اما از آن زمان به بعد تنها به جمع كوچك زرتشتيان محدود شد.
ماندگاري سده در فرهنگ ايراني مرهون اقليت كوچك زرتشتي است.
آنها با جمعيتي اندك، بسياري از آيين ها و رسوم ايراني را از گزند روزگار برحذر داشته اند.
.JPG)
از آن جا كه كرمان از قديم بيشترين تعداد زرتشتيان را در خود جاي داده است ، همه ساله باشكوه ترين جشن نيز در آنجا برگزار مي گردد اما بعد از انقلاب و با مهاجرت زرتشتيان به تهران و افزايش تعداد آنان هر ساله اين جشن در كوشك ورجاوند واقع در كيلومتر 16 جاده مخصوص تهران كرج برگزار مي گردد.
Iran Review: Sadeh Celebration
