Saturday, January 31, 2009
شكوه ِ آتش ِ فروزان ِ سَده در سراسر ِ ايران : پيوستي بر درآمد ِ ٤ : ٣٣، زيرْ بخش ١
کاندر این مُلک نخواهد که شب تار بُوَد
خرّم است این سَده و شادروان باد که گفت:
"شب ِ جشن ِ سَده را حُرمت ِ بسیار بُوَد"
از اینجا بارفروگذاري (دانلود) كنيد و بشنويد.
جشن ِ سَده در تهران با شركت ِ ده هزار تن، برگزارشد.
يادداشت دوم ِ ويراستار
در پي نشر ِ درآمد ِ ٤ : ٣٣، زيرْ بخش١، ويژه ي شادباش و گرامي داشت ِ جشن ِ باستاني ي سَده، امروز گزارشها و تصويرهايي از برگزاري ي اين جشن شكوهمند در تهران و برخي از شهرها و روستاهاي ميهن مان به اين دفتر رسيد كه با سپاسگزاري از فرستندگان، پيوندْنشاني هاي آنها را در اين پيوست مي آورم.
نماينده ايرانيان زرتشتي: جشنهايي چون سده را براي جهانيان ثبت جهاني كنيد
جشن سَده، يکي از جشن‌هاي همگاني ايران کهن، در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه برابر با آبان روز از بهمن ماه با افروختن هيزمي که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود يا بر بلندي کوهستان گرد آورده‌اند، آغاز مي‌شود. جشن سده يک جشن ملي ايرانيان است و به هيچ دين و مذهبي مربوط نيست.جشن «سَـدَه» بزرگترين جشن آتش و يكي از كهن‌ترين آيين‌هاي شناخته شده در ايران باستان است.
در اين جشن در آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه، همه مردمانِ سرزمين‌هاي ايراني بر بلنداي كوه‌ها و بام خانه‌ها، آتش‌هايي برمي‌افروخته و هنوز هم كم‌‌وبيش بر مي‌افروزند. مردمان نواحي مختلف در كنار شعله‌هاي آتش و با توجه به زبان و فرهنگ خود، سرودها و ترانه‌هاي گوناگوني را خوانده و آرزوي رفتن سرما و آمدن گرما را مي‌كنند. همچنين در برخي نواحي، به جشن‌خواني، بازي‌ها و نمايش‌هاي دسته‌جمعي نيز مي‌پردازند.
آنچنان که جابر عناصري در کتاب «تجلي دوازده ماه» و رضا مرادي غياث آبادي در کتاب «نوروز نامه» نوشته اند، امروزه اين مراسم در ميان روستانشينان شمال شرقي كشور (همچون آزادوَر و روستاهاي دشت جوين)، در بخش‌هايي از افغانستان و آسياي ميانه (با نام «خِـرپَـچار»)، در كردستان (پيرامون سليمانيه و اورامانات)، نواحي مركزي ايران (با نام‌هاي «هله‌هله»، «كُـرده»، «جشن چوپانان») و در ميان برخي روستانشينان و عشاير لرستان، كردستان، آذربايجان و كرمان رواج دارد.جشن سده هيچگاه به هيچيك از اقوام يا اديان باستان ارتباطي نداشته و همواره جشني ملي و برگرفته از شرايط اقليمي و رويدادهاي كيهاني بوده است. قدمت زياد اين مراسم باعث شده تا در باره دلايل برگزاري آن روايت‌هاي بسيار متعدد و متناقضي در منابع قديم ثبت شود.
با اينكه در هيچيك از متون پهلوي و منابع زرتشتي عصر ساساني و پس از آن، نامي از جشن سده و مراسم آن برده نشده و پيداست كه اين جشن در مغايرت با سنت زرتشتي بوده است؛ اما خوشبختانه در دوران معاصر اين مراسم در ميان هم‌ميهنان زرتشتي نيز رايج شده است كه البته در شيوه برگزاري، به برخي آيين‌هاي كهن و گاه مهم آن توجه نمي‌شود.
معناي واژه ي سده
مهرداد بهار در کتاب «پژوهشي در فرهنگ ايران» و رضا مرادي غياث آبادي در کتاب ياد شده ي بالا، بر اين باورند که سَدَه در زبان اوستايي به معناي برآمدن و طلوع کردن است و ارتباطي با عدد
١٠٠ ندارد. عدد «سد» به شکل «صد» مُعرّب شده است در حالي که واژه «سده» به شکل «سَذق» مُعرّب شده است. روايت‌هايي که جشن سده را به صد روز گذشتن از زمستان و يا پنجاه شب و پنجاه روز مانده به نوروز تعبير مي کنند، همگي از ساخته هاي جديدتراست و در متون قديمي نيامده‌اند.
جشن سده در شاهنامه
داستان پديدآمدن آتش و بنياد نهاندن جشن سده در شاهنامه بدين گونه آمده است که هوشنگ با چند تن از نزديکان از کوه مي‌گذشتند که مار سياهي نمودار شد. هوشنگ سنگ بزرگي برداشت و به سوي آن رها کرد. سنگ به کوه برخورد کرد و آتش از برخورد سنگ‌ها برخاست.داستان كشف آتش در زمان هوشنگ، هيچگاه باور ايرانيان نبوده و از ساخته‌هاي جديدتر است. اين فرضيه امروزه مورد توجه بيشتر شاهنامه‌شناسان قرار گرفته و از جمله در نسخه‌هاي تصحيح شده آقايان، استاد جلال خالقي مطلق و مصطفي جيحوني، داستان كشف آتش به دلايل بسياري در زمره بيت‌هاي افزوده شده و الحاقي شاهنامه آورده شده‌است. از سويي از اين داستان در هيچ يك از متون تاريخي مقدم بر شاهنامه و گاه متاخر بر آن ياد نشده است و همچنين مي‌دانيم كه كشف آتش بسيار كهن‌تر از عصر هوشنگ است كه با توجه به اشاره‌هاي شاهنامه در باره چگونگي و دستاوردهاي زندگي انسان در آن دوره (ساخت ابزار ريزسنگي، يكجا‌نشيني، آغاز كشت‌وزرع و اهلي كردن برخي حيوانات)، مي‌بايست با دوره‌اي منطبق باشد كه در باستان‌شناسي بنام «ميان‌سنگي/ مزوليت» (حدود ِ ٨٥٠٠ تا ٤٠٠٠ پبش از ميلاد) خوانده مي‌شود. و از سوي ديگر اين بيت‌ها در برخي نسخه‌هاي متقدم شاهنامه و از جمله كهن‌ترين آن (دست‌نوشت فلورانس) وجود ندارد.
سده‌سوزي
به هر روي، ماندگاري سده در فرهنگ ايراني بسيار مرهون اقوام گوناگون ايراني است. کرمان، در هشتاد سال گذشته مهد برگزاري سده بوده است و همه ساله باشکوه‌ترين جشن سده نيز در آن جا توسط همه مردم برگزار مي‌شود. در سال هاي پس از انقلاب، زرتشتيان اين جشن را با روشهاي تازه اي که سابقه تاريخي ندارد، برپا مي کنند. روح‌الاميني، که خود کرماني است، درباره برگزاري سده در کرمان مي‌گويد:
شاهنامه فردوسي، تصحيح جلال خالقي مطلق، چاپ آمريکا: 1986، جلد يکم.
خاستگاه: رايانْ پيامي از شكوه ميرزادگي، كميته ي جهاني ي نجات ِ پاسارگاد- كلرادو، آمريكا
گزارش ِ ديگري از آتش جشن سده در پیر رهگذر چم در تفت ِ يزد، همراه با نماهايي ديدني
در اين جا:
http://drshahinsepanta.blogsky.com/1387/11/13/post-184/
خاستگاه: رايانْ پيامي از دكتر شاهين سپنتا- اصفهان
