CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

شنبه بيست و هفتم مهرماه ١٣٨٧ خورشيدي

(١٨ اكتبر ٢٠٠٨)

روزهاي سياه و خونين در تاريخ ِ آشفته ي ميهن رنج بردار ما كم نبوده است و كدام ايراني ي نيك انديش و ميهن دوستي است كه – دست كم – شماري از اين روزهاي – به گفته ي ذبيح بهروز– همچون ظلمات جهل تاريك و همانند كشتارگاه، خونين را به ياد نداشته باشد و با يادكرد از آنها آشفته جان و آسيمه سر نشود؟
يكي از اين گونه روزها در تاريخ سده ي اخير، روز شوم و فاجعه آميز ۲۷مهر ١٣٣٣ بود. در پي كودتاي سياه و ايران بربادده آمريكايي- انگليسي- درباري ي ٢٨ امرداد ١٣٣٢(١٩اوت ١٩٥٣)، حكومت دست نشانده ي نظاميان، دست به بازداشت و شكنجه و كشتار گسترده ي مبارزان راه استقلال و آزادي ي ايران زد. حكومت تباهكار كودتا در تابستان ١٣٣٣ با ياري ي مستشاران آمريكايي در ارتش، توانست سازمان نظامي ي حزب توده ي ايران را كشف كند. صدها تن از افسران ميهن دوست، در تهاجمي شبيخون وار بازداشت و شكنجه شدند و در بيدادگاه هاي نظامي ي شاه فرموده به حبس از چندين تا چند ده سال و دهها تن از ميان آنان به اعدام محكوم گرديدند.
نخستین گروه افسران توده ای(سرهنگ سیامک، سرهنگ مبشری، سرهنگ عزیزی، سرگرد عطارد، سرگرد وزیریان، سروان مدنی، سروان واعظ قائمی، سروان شفا و ستوان افراخته)،
همراه با مرتضي كيوان – كه غيرنظامي بود؛ اما در خدمت سازمان افسران قرارداشت – در بامداد چنين روزي تيرباران شدند.
جلادان حكومت كودتايي ي شاه، تنها به كشتار آن دليرمردان ميهن دوست خرسند نبودند و در فاصله ي دوماهه ي از بازداشت تا اعدام با چنان درنده خويي و ددمنشي به آزار و شكنجه ي آنان دست زدند كه هيچ مهاجمي در كشور بيگانه و با دشمن نمي كند! از جمله تمام بندهاي انگشتان كيوان را شكستند و چشمان او را با لگد، كوركردند!

كيوان در سياه چال و شكنجه گاه كودتاچيان

مرتضي كيوان، محقق، شعرشناس، فرهيخته و از همه برتر انساني والا، يك ايراني ي نمونه و بيدريغ در ميهن دوستي و خدمت به هم نوعان بود.

ديدار شاعران و اهل ادب

از چپ به راست: مرتضي كيوان،احمد شاملو،

شمه اي از منش والاي او را مي توان در كتاب مرتضي كيوان، گرد آورده ي شاهرخ مسكوب، بازشناخت. يادش گرامي باد!

خون گريستن نيما يوشيج براي كيوان

سوگ سرود احمد شاملو براي كيوان

جمعه ٣۰ مهرماه ۱٣٣٣ یعنی یک سال و یک ماه پس از کودتای ۲٨ مرداد، مجله ي تهران مصور عکس اعدام شدگان روز ۲۷مهر را منتشرکرد (نفر يكم از سوي راست، مرتضی کیوان است).

تهران مصور! به راستي كه چه تصويري بهتر و گوياتر از اين مي توانست چهره ي هولناك آن روزها و آن سال هاي تهران كودتازده را مصور گرداند؟!

جای آن دارد که شعر «میخک سپید» يكي از نخستين سروده هاي كيوان را در اين جا نقل کنم.

هفتم اسفند ۱٣۲۶

به بهانه ي ۲۷ مهر، سال گرد اعدام مرتضی کیوان


• باید همواره از کیوان و به قول احمد شاملو: «عموها» در هر شرایطی و در هر مکانی، یاد کنیم تا از یاد نبریم در این سرزمین امروز اخته و یخ بسته، چه انسان هایی با چه جان فشانی ها برای ما زیستند و برای ما درگذشتند ...
اخبار روز:

چهارشنبه ۲۴ مهر ۱٣٨۷ - ۱۵ اکتبر ۲۰۰٨


متن كامل اين سوگ ياد را در اين جا بخوانيد ↓
http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=17627