Thursday, July 10, 2008
٤: ٦. چهل و چهارمين هفتهنامه: فراگير ِ ٢٤ زيرْ بخش ِ تازه ي ِ خواندني، ديدني و شنيدني
يادداشت ويراستار
جمعه ٢١ تيرماه ١٣٨٧ خورشيدي
(١١ جولاي ٢٠٠٨)
گفتاوَرد از دادههاي اين تارنما بي هيچگونه ديگرگونگردانيي متن و با يادكرد از خاستگاه، آزادست.
You can use any part of site's content as long as it is referenced to this site. No need for permission to use the site as a link.
Copyright © 2008 - 2005
All Rights Reserved.
All Rights Reserved.
١. ويراستهترين متن ِ شاهنامه، پس از هزار سال، در ميهن ِ «فردوسي» نشريافت.
هزار سال است كه انبوهي از ارجْشناسان ِ حماسهي ِ ملّيي ِ ايران، دستْاندركار ِ رونوشتْبرداري از متن ِ بزرگ ِ شاهنامه و پديدآوردن ِ دستْنوشتْهاي ِ تازه از آناند و بر جا ماندن ِ صدها دستْنوشت از اين شاهكار بيهمْتا در كتابخانههاي ِ شخصي يا همگاني و موزههاي ايران و ديگرْ سرزمينها، يادگار ِ اين كوشش و كُنِش فرهنگيست.
امّا اين فرآيند ِ فرهنگي، به سبب ِ تنگْميدانْبودن ِ گسترهي ِ كار ِ رونويسان و نيز بيپروايي و ناپايْبندي ي ِ آنان به امانتْداريي ِ كامل در پديدآوردن ِ دستْنوشتْهاي ِ اينْهمان با دستْنوشتْهاي پيشين (كه تبارْنامهي ِ آنها سرانجام به سخن ِ بيچونوچراي ِ استاد ِ توس برسد)، در كنار ِ سويهي ِ مثبت ِ خود – ناگزير– سويهاي منفي نيز داشتهاست. يعني از اين كار ِ گروهيي ِ هزارهي ِ پشت ِ سر، هيچ دستْنوشتي كه با نگرش ِ انتقادي و فرهيختهي ِ امروزين، بتوان آن را با سرودهي ِ شاعر اينْهمان دانست، بر جاي نماندهاست و – حتا كهنترين ِ آنها (دستْنوشت ِ نگاهْداشته در موزهي ِ كتابخانهي ِ فلورانس) كه زمان ِ رونوشتْبرداريي ِ آن ٢٠٠سال پس از خاموشيي ِ شاعر بودهاست – بر پايهي ِ سنجههاي متنْشناختي ي ِ دانشگاهي و فرهيختهي ِ امروزين، از دايرهي ِ اين برداشت، بيروننيست.
با رويْكرد به چنين پيشينهي ِ پُرآشوبي بود كه خواستاران ِ دستْيابي به متن ِ بُنيادين و بَري از كاهش و افزايش و ديگرْگشتگيي ِ شاهنامه (نخست كساني از جُزْايرانيان و سپس شماري از ايرانيان) از دو سده پيش بدين سو، به جبران ِ آشفتهكاريي ِ هزارساله، به كار ِ كارستان ِ ويرايش ِ متن ِ سختْآسيبْديدهي ِ اين اثر ِ بزرگ، همّتْگماشتند و همهي ِ توش و توان ِ خود را بر سر ِ اين سودا گذاشتند (براي ِ آگاهي از گزارش ِ اين كوشش ِ دويست ساله، ← ايرج افشار، كتابْشناسيي ِ فردوسي- فهرست ِ آثار و تحقيقات دربارۀ فردوسي و شاهنامه، چاپ دوم، انجمن ِ آثار ِ ملّي، تهران- ٢٥٣٥ شاهنشاهي / ١٣٥٥ خورشيدي و مقدّمهي ِ استاد دكتر احسان يارشاطر و پيشْگفتار ِ استاد دكتر جلال خالقي مطلق بر دفتر يكم از چاپ يكم شاهنامه، به كوشش ِ جلال خالقي مطلق ، نيويورك- ١٣٦٦، صص يازده- سي و يك).
در پي ِ نشر ِ شاهنامه، ويرايشهاي ِ
لامسدن
(M. Lumsden)
و مَكَن
(T. Macan)
در هندوستان،
مُل
(J. Mohl)
در فرانسه
و فولرس
(J. A. Vullers)
در آلمان و بازْچاپهاي ِ ديرتر ِ آنها و نيز برخي چاپهاي ديگر بر پايهي همين چاپها (مانند ِ چاپ ِ بروخيم و چاپ ِ دبيرسياقي و جُز آن) در ايران (← ايرج افشار، همان جا)، نوبت به چاپ ِ انجمن ِ خاورشناسي، وابسته به آكادميي ِ علوم شوروي به سرپرستيي ِ بِرتِلس
(Ể.E. Bertels)
و عبدالحسين نوشين (در٩ جلد، مسكو، ١٩٦٠- ١٩٧١ ميلادي) رسيد كه در زمان ِ خود، گامي چشمْ گير به پيش بود و در ايران هم با پذيرهي ِ اهل ِ ادب و فرهنگ روبهروگرديد. امّا گفتمان ِ انتقادي درباره ي ِ پشتوانههاي دستْْنوشتْشناختي و چگونگيي ِ ويرايش ِ آن، انگيزهي ِ كوششهاي ِ تازهتري شد كه براي نخستين بار در ايران، حالت ِ گروهي يافت و در چهارچوب ِ كار ِ بُنياد ِ شاهنامهي ِ فردوسي، به سرپرستيي ِ زندهياد مجتبي مينوي و با همْكاريي ِ شماري از شاهنامهپژوهان، شكلْگرفت و نشر ِ چند بخش از متن ِ شاهنامه (داستانهاي ِ رستم و سهراب، سياووش و فرود)، دستْآورد ِ آن بود.
با رويدادهاي نيمهي ِ دوم ِ دههي ِ پنجاه و ديگرديسيي ِ سامان ِ فرمانْروايي، كار ِ آن بنياد نيز – كه وابسته به نهادي از سامان ِ پيشين (وزارت فرهنگ و هنر) بود – دوامْنياورد و خويشْكاريي ِ شاهنامه پژوهي و ويرايش ِ متن ِ آن، ديگرْباره بر عهدهي ِ كوشندگان ِ جداگانه قرارگرفت.
موازي با اين كوششها، دكتر جلال خالقي مطلق، استاد دانشگاه هامبورگ، كاري دامنهدار را در جهت ِ ويراستن ِ متن ِ شاهنامه، در دست داشت. او به پشتوانههاي كارهاي ويراستاران ِ پيشين (ايراني و جُزْ ايراني) بسندهنكرد و به جُستن ِ هر دستْنوشت ِ كهن ِ يافتني از شاهنامه در هر گوشه از جهان، همّتْ گماشت و اين كار دشوار و پُرْهزينه را با ارادهاي استوار و بيبرخورداري از ياريي ِ هيچ كس و هيچ نهادي به سرانجام رساند و كار ِ بزرگ ِ ويرايش ِ متن را با بهرهگيريي ِ رَوِشْمَند از همهي ِ اين گنجينه ي ِ فراهمْآورده و شيوه و شگردي نوآيين، آغازكرد و راه ِ دشوار و سنگلاخ ِ پيش ِ رو را گام به گام بُردْبارانه و نستوهانه پيمود تا به سرانجامي سزاوار و فرخنده رسيد.
در اين ميان، شناختهشدن ِ دستْنوشت ِ نگاهْداشته در موزهي ِ كتابخانهي ِ فلورانس با تاريخ ِ رونويسيي ِ ٦١٤ ه. ق. (يعني٦١ سال پيشْتر از ٦٧٥ ه. ق. / زمان ِ رونويسيي ِ دستْنوشت ِ نگاهداشته در موزه ي ِ بريتانيايي در لندن و كهنترين دستْنوشت ِ پشتوانهي ِ ويرايشهاي مسكو و بُنياد ِ شاهنامه) نقطهي چرخشي بود در كار ِ ويرايش ِ متن ِ اين منظومه.
دكتر جلال خالقي مطلق، دستْآورد ِ كار ِ پيگير ِ چهل سالهاش را در هشت دفتر متن و سه دفتر ِ "يادداشتها" از سال ١٣٦٦ تا سال ١٣٨٦ در نيويورك و در مجموعهي ِ متون ِ فارسي، زير ِ سرپرستيي ِ استاد دكتر احسان يارشاطر، از سوي ِ بُنياد ِ ميراث ِ ايران با همْكاريي ِ
با رويدادهاي نيمهي ِ دوم ِ دههي ِ پنجاه و ديگرديسيي ِ سامان ِ فرمانْروايي، كار ِ آن بنياد نيز – كه وابسته به نهادي از سامان ِ پيشين (وزارت فرهنگ و هنر) بود – دوامْنياورد و خويشْكاريي ِ شاهنامه پژوهي و ويرايش ِ متن ِ آن، ديگرْباره بر عهدهي ِ كوشندگان ِ جداگانه قرارگرفت.
موازي با اين كوششها، دكتر جلال خالقي مطلق، استاد دانشگاه هامبورگ، كاري دامنهدار را در جهت ِ ويراستن ِ متن ِ شاهنامه، در دست داشت. او به پشتوانههاي كارهاي ويراستاران ِ پيشين (ايراني و جُزْ ايراني) بسندهنكرد و به جُستن ِ هر دستْنوشت ِ كهن ِ يافتني از شاهنامه در هر گوشه از جهان، همّتْ گماشت و اين كار دشوار و پُرْهزينه را با ارادهاي استوار و بيبرخورداري از ياريي ِ هيچ كس و هيچ نهادي به سرانجام رساند و كار ِ بزرگ ِ ويرايش ِ متن را با بهرهگيريي ِ رَوِشْمَند از همهي ِ اين گنجينه ي ِ فراهمْآورده و شيوه و شگردي نوآيين، آغازكرد و راه ِ دشوار و سنگلاخ ِ پيش ِ رو را گام به گام بُردْبارانه و نستوهانه پيمود تا به سرانجامي سزاوار و فرخنده رسيد.
در اين ميان، شناختهشدن ِ دستْنوشت ِ نگاهْداشته در موزهي ِ كتابخانهي ِ فلورانس با تاريخ ِ رونويسيي ِ ٦١٤ ه. ق. (يعني٦١ سال پيشْتر از ٦٧٥ ه. ق. / زمان ِ رونويسيي ِ دستْنوشت ِ نگاهداشته در موزه ي ِ بريتانيايي در لندن و كهنترين دستْنوشت ِ پشتوانهي ِ ويرايشهاي مسكو و بُنياد ِ شاهنامه) نقطهي چرخشي بود در كار ِ ويرايش ِ متن ِ اين منظومه.
دكتر جلال خالقي مطلق، دستْآورد ِ كار ِ پيگير ِ چهل سالهاش را در هشت دفتر متن و سه دفتر ِ "يادداشتها" از سال ١٣٦٦ تا سال ١٣٨٦ در نيويورك و در مجموعهي ِ متون ِ فارسي، زير ِ سرپرستيي ِ استاد دكتر احسان يارشاطر، از سوي ِ بُنياد ِ ميراث ِ ايران با همْكاريي ِ
Bibliotheca Persica
نشرداد (دو دفتر ِ ديگر از يادداشتها، هنوز در فرآيند ِ چاپخش است).
خوشبختانه كار ِ نشر ِ اين ويرايش، به همين جا محدودنماند و – همان گونه كه چندي پيش، نوشتم – چاپ ِ دومي از آن نيز از سوي ِ كانون ِ فردوسي- مركز ِ پژوهش ِ حماسههاي ايراني، وابسته به مركز ِ دايرةالمعارف ِ بزرگ ِ اسلامي در تهران، انتشاريافت (در ويرايش ِ متن ِ دفترهاي ِ ششم وهفتم ، دكتر محمود اميدسالار و دكتر ابوالفضل خطيبي، به ترتيب، ويراستاران ِ همْكار ِ استاد خالقي مطلق بودهاند).
*
اكنون ميتوان گفت تعبير ِ مشهور ِ «شاهنامه آخرش خوشاست!» – كه تا كنون با مفهومي تلخ و طعنه آميز و منفي، به كارميرفت – براي ِ نخستين بار، معنايي مثبت و باري افتخارآميز و شاديانگيز پيدا كرده است و همهي ايرانيان و دوستْداران ِ فرهنگ ِ ايراني و ادب ِ فارسي در ايران و فراسوي ِ آن، از سرگرداني در ميان ِ چاپهاي گوناگون ِ شاهنامه، رهايييافته و ويرايشي از آن را در دستْْرس دارند كه تا اين زمان – و بر پايهي ِ آنچه درباره ي پيشينه و پشتوانهي ِ ويرايش ِ آن گفته شد – بهترين و درستْ ترين متن ِ شدني را دربرميگيرد.
با همهي ِ آنچه گفتهشد، جاي ِ تأسّف و دريغ است كه برخي از دستْاندركاران ِ ويرايشهاي ِ پيشين ِ شاهنامه، از مسكو تا تهران، برخوردهايي ناسزاوار و به دور از انصاف با ويرايش ِ خالقي مطلق دارند و در دُژْداوريهاشان، سخناني خندستاني بر زبان و قلم ميرانند. يكي او را "بيگانه با روح ِ شاهنامه" (؟!) مي شمارد و ديگري تعبير ِ فرنگيمآب ِ "شانتاژ" (؟!) را در وصف ِ شيوهي ِ كار ِ اين ايرانيي ِ نمونه و پايْبند به انديشه و گفتار و كردار ِ نيك و اين دانشور فرهيخته و ويراستار ِ سختْكوش و فروتن به كار ميبرد.
در چنين آشفتهبازاري، سخن ِ والاي ِ نظامي، فرايادميآيد: "آن كس كه ز شهر ِ آشناييست / د اند كه متاع ِ ما كجاييست." و اين گفتهي ِ پدر و پير ِ شعر ِ روزگارمان، نيما يوشيج كه: " آن كه غربال به دست دارد، از عقب ِ كاروان ميآيد!"
همانا نيمهي ِ پُر ِ بُطري و سخن ِ اهل ِ راستي و انصاف را هم نميتوان ناديده و ناشنيده گداشت. دكتر سعيد حميديان كه سالها پيش از اين، روايتي از شاهنامهي ِ ويرايش ِ مسكو را با ديگرگونيها و افزوده هايي از خود نشرداده، اكنون در هنگام ِ انتشار ِ چاپ ِ دوم ِ شاهنامهي ِ ويراستهي ِ خالقي مطلق در تهران، گفتهاست:
" به اين تصحيح و كار ِ بزرگ، نظر ِ كاملا ً مثبتي دارم و معتبرترين چاپ ِ شاهنامه را چاپ ِ خالقي مطلق ميدانم. بعيدميدانم كاري روي ِ دست ِ اين متن بيايد. با انتشار ِ شاهنامهي ِ خالقي مطلق، بنده چاپ ِ خودم را كنارميگذارم و اين تصحيح را اختيارميكنم." (← فرهنگ ِ مردم، ويژهي ِ شاهنامه، زيرْبخش ِ ٢ در همين درآمد - ص ٢٢٣).
* * *
آنچه در اين يادداشت آمد، تنها به خواست ِ اشارهي ِ كلّي به چاپخش ِ دوم ِ شاهنامهي ِ ويراستهي ِ خالقي مطلق بود. بررسي و نقد ِ سرتاسريي ِ اين متن، فرصتي ديگر ميخواهد. اين كار را پيش ازين، تنها در مورد ِ دفترهاي يكم و دوم ِ اين ويرايش، كردهام (← فصل ِ كتاب- ٨، لندن - تابستان ١٣٧٠ و ايرانْ شناسي - ٤: ٣و٤، مريلند- آمريكا- پاييز و زمستان ١٣٧١ و چاپ ِ دوم ِ هر دو، در كتاب ِ حماسهي ِ ايران، يادماني از فراسوي ِ هزارهها، صص ٣٩٣- ٤١٥، نشر ِ آگه، تهران - ١٣٨٠) و اميدوارم كه در آينده بتوانم در مورد ِ ديگر دفترهاي آن نيز بكنم.
* * *
از آقايان دكتر خالقي مطلق و دكتر ابوالفضل خطيبي بسيار سپاسْگزارم كه يك دوره از شاهنامه، چاپ تهران را به اين دفتر فرستادند. پويايي و كاميابيي ِ بيشتر ِ هردوان را در پيمودن ِ راه ِ فرخندهاي كه رهْرَو ِ شايستهي ِ آنند، آرزوميكنم.
٢. فرهنگ ِ مردم، ويژهنامهي ِ شاهنامه: كوشش ِ گروهيي ِ تازهاي در راستاي ِ شاهنامهپژوهي
خوشبختانه كار ِ نشر ِ اين ويرايش، به همين جا محدودنماند و – همان گونه كه چندي پيش، نوشتم – چاپ ِ دومي از آن نيز از سوي ِ كانون ِ فردوسي- مركز ِ پژوهش ِ حماسههاي ايراني، وابسته به مركز ِ دايرةالمعارف ِ بزرگ ِ اسلامي در تهران، انتشاريافت (در ويرايش ِ متن ِ دفترهاي ِ ششم وهفتم ، دكتر محمود اميدسالار و دكتر ابوالفضل خطيبي، به ترتيب، ويراستاران ِ همْكار ِ استاد خالقي مطلق بودهاند).
*
اكنون ميتوان گفت تعبير ِ مشهور ِ «شاهنامه آخرش خوشاست!» – كه تا كنون با مفهومي تلخ و طعنه آميز و منفي، به كارميرفت – براي ِ نخستين بار، معنايي مثبت و باري افتخارآميز و شاديانگيز پيدا كرده است و همهي ايرانيان و دوستْداران ِ فرهنگ ِ ايراني و ادب ِ فارسي در ايران و فراسوي ِ آن، از سرگرداني در ميان ِ چاپهاي گوناگون ِ شاهنامه، رهايييافته و ويرايشي از آن را در دستْْرس دارند كه تا اين زمان – و بر پايهي ِ آنچه درباره ي پيشينه و پشتوانهي ِ ويرايش ِ آن گفته شد – بهترين و درستْ ترين متن ِ شدني را دربرميگيرد.
با همهي ِ آنچه گفتهشد، جاي ِ تأسّف و دريغ است كه برخي از دستْاندركاران ِ ويرايشهاي ِ پيشين ِ شاهنامه، از مسكو تا تهران، برخوردهايي ناسزاوار و به دور از انصاف با ويرايش ِ خالقي مطلق دارند و در دُژْداوريهاشان، سخناني خندستاني بر زبان و قلم ميرانند. يكي او را "بيگانه با روح ِ شاهنامه" (؟!) مي شمارد و ديگري تعبير ِ فرنگيمآب ِ "شانتاژ" (؟!) را در وصف ِ شيوهي ِ كار ِ اين ايرانيي ِ نمونه و پايْبند به انديشه و گفتار و كردار ِ نيك و اين دانشور فرهيخته و ويراستار ِ سختْكوش و فروتن به كار ميبرد.
در چنين آشفتهبازاري، سخن ِ والاي ِ نظامي، فرايادميآيد: "آن كس كه ز شهر ِ آشناييست / د اند كه متاع ِ ما كجاييست." و اين گفتهي ِ پدر و پير ِ شعر ِ روزگارمان، نيما يوشيج كه: " آن كه غربال به دست دارد، از عقب ِ كاروان ميآيد!"
همانا نيمهي ِ پُر ِ بُطري و سخن ِ اهل ِ راستي و انصاف را هم نميتوان ناديده و ناشنيده گداشت. دكتر سعيد حميديان كه سالها پيش از اين، روايتي از شاهنامهي ِ ويرايش ِ مسكو را با ديگرگونيها و افزوده هايي از خود نشرداده، اكنون در هنگام ِ انتشار ِ چاپ ِ دوم ِ شاهنامهي ِ ويراستهي ِ خالقي مطلق در تهران، گفتهاست:
" به اين تصحيح و كار ِ بزرگ، نظر ِ كاملا ً مثبتي دارم و معتبرترين چاپ ِ شاهنامه را چاپ ِ خالقي مطلق ميدانم. بعيدميدانم كاري روي ِ دست ِ اين متن بيايد. با انتشار ِ شاهنامهي ِ خالقي مطلق، بنده چاپ ِ خودم را كنارميگذارم و اين تصحيح را اختيارميكنم." (← فرهنگ ِ مردم، ويژهي ِ شاهنامه، زيرْبخش ِ ٢ در همين درآمد - ص ٢٢٣).
* * *
آنچه در اين يادداشت آمد، تنها به خواست ِ اشارهي ِ كلّي به چاپخش ِ دوم ِ شاهنامهي ِ ويراستهي ِ خالقي مطلق بود. بررسي و نقد ِ سرتاسريي ِ اين متن، فرصتي ديگر ميخواهد. اين كار را پيش ازين، تنها در مورد ِ دفترهاي يكم و دوم ِ اين ويرايش، كردهام (← فصل ِ كتاب- ٨، لندن - تابستان ١٣٧٠ و ايرانْ شناسي - ٤: ٣و٤، مريلند- آمريكا- پاييز و زمستان ١٣٧١ و چاپ ِ دوم ِ هر دو، در كتاب ِ حماسهي ِ ايران، يادماني از فراسوي ِ هزارهها، صص ٣٩٣- ٤١٥، نشر ِ آگه، تهران - ١٣٨٠) و اميدوارم كه در آينده بتوانم در مورد ِ ديگر دفترهاي آن نيز بكنم.
* * *
از آقايان دكتر خالقي مطلق و دكتر ابوالفضل خطيبي بسيار سپاسْگزارم كه يك دوره از شاهنامه، چاپ تهران را به اين دفتر فرستادند. پويايي و كاميابيي ِ بيشتر ِ هردوان را در پيمودن ِ راه ِ فرخندهاي كه رهْرَو ِ شايستهي ِ آنند، آرزوميكنم.
٢. فرهنگ ِ مردم، ويژهنامهي ِ شاهنامه: كوشش ِ گروهيي ِ تازهاي در راستاي ِ شاهنامهپژوهي
فصلْنامهي ِ فرهنگ ِ مردم، شمارههاي ٢٤ و ٢٥، سال هفتم- بهار ١٣٨٧ خود را با عنوان ِ ويژهنامهي ِ شاهنامه، فراگير ِ ٢٣ گفتار ِ شاهنامهشناختي، نشرداده و به استاد دكتر جلال خالقي مطلق، پيشْكش كرده است.
فهرست ِ گفتارهاي اين ويژهنامه، چُنينست ↓
پژوهش ِ زير، از نگارندهي اين سطرها، در ١٣ صفحه از اين دفتر، به چاپ رسيدهاست ↓
٣. راهْبُرد به گفت و شنودهاي ِ نشست ِ هشتم (/نهم) ِ تيرماه ِ "كارگاه ِ شاهنامه پژوهي" وابسته به انجمن ِ دوستْْداران ِ شاهنامهي ِ فردوسي در كاليفرنياي ِ شمالي
در اين پيوندْنشانيها بشنويد ↓
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621aMahjoobP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621bNaPadidP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621cKhoshoonatP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621dFarehP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621eFarehP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621fLahnP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621gDinP.wma
http://ferdowsi.org/Sound/SnDoostkhah080621hDinP.wma
خاستگاه: راياپيامي از اردلان عنصري - دفتر ِ انجمن دوستداران شاهنامهي ِ فردوسي، كاليفرنياي شمالي
٤. پژوهشي بايسته دربارهي ِ كيستيي ِ تاريخيي ِ ايرانيان
بخش ِ يكم ِ جُستار ِ دكتر شروين وكيلي دربارهي ِ جامعهشناسيي ِ تاريخيي ِ هويّت ِ ايراني را در اين جا بخوانيد ↓
http://rouznamak.blogfa.com/post-309.aspx
خاستگاه: راياپيامي از مسعود لقمان - تهران
٥. ما آمدیم که دوستبداریم: نمايش ِ عاطفهي ِ سبز و سرشار ِ انساني در يادوارهاي براي يك پزشكْبانو و انسان ِ والا
از رضا مقصدی، شاعر ِ شعرهاي ِ ناب ِ مهرْوَرزانه و زندگيستايانه، پيش از اين در همين تارنما سخن گفته و گزينههايي از ترانه- سرودهاي ِ شورانگيزش را با رنگينْكمان ِ خيالْنقشْهاي ِ شعري و جهان ِ بشكوه ِ هميشه سرسبز و گلْباران، به خوانندگان پيشْكشْكردهام.
او با يك راياپيام ِ تازه، يادوارهاي را كه براي دكتر سهيلا طبابتي، پزشكْبانوي ِ ايراني نوشته، به اين دفتر فرستادهاست. مقصدي در پيام ِ خود، يادْآورشدهاست كه يادوارهي ِ پيوست را تنها براي ِ خواندن ِ من ميفرستد و – بي سبب – شكستهنفسي كردهاست كه شايد درخور ِ نشر در ايرانْشناخت نباشد. امّا هنگامي كه متن را خواندم، نه تنها غزل ِ ناب و والاي ِ محمّدعلي بهمني و شعر ِ تر و شورْانگيز ِ خود ِ مقصدي را بسيار فراتر از حدّ ِ اين فروتنيي ِ نجيبانه يافتم؛ بلكه نثر ِ يادواره را نيز رشك ِ شعري شيوا ديدم كه در گونهي ِ خود (يادْوارهنگاري و سوگْنامهنويسي) در ادب ِ ما كمْتر همانندي دارد. پس، بسندهكردن به خواندن ِ آن در تنهايي را ناروا و نوعي "بُخلْوَرزيي ِ فرهنگي" و "احتكار ِ ادبي" شناختم و بر آن شدم كه در اين تارنما نشرشدهم و خوانندگان ِ ارجمند ِ را نيز در اين احساس ِ وصفْ ناپذير كه خود بدان رسيدهام، انبازگردانم. اين شما و اين هم، حكايت ِ دل و سايهي ِ قلم ِ رضا مقصدي ↓
ما آمدیم که دوستبداریم
یادوارهی دکتر سهیلا طبابتی
خوب یادم نیست نخستین بار کِی و در کجا با سیمای صمیمی ات رو در رو شدم. اما به خاطرات خاکستری ام که بر می گردم ترا در حلقه دوستانی می بینم که برای نجات جان زندانیان سیاسی، به اعتصاب غذای چند روزه دست زده اند، در ساختمانی کهنه، با جان هایی تازه و آرزوهایی بلند وُ بی اندازه.
بُلوزی گُل بِهی به تن داری و گوشی پزشکی آویخته در گردنت تپشِ قلب های جوان را به گوش ِ پُرْ هوشت می سپارد.
در تو هراسِ یک وجدانِ بیدارِ پزشکانه، سخت به چشم می آید. کلمات، با طعمِ حنجره ی شمالی، به تُندی در دهانت می گردد. در این لحظه، من مخاطبِ تو نیستم اما در کنارت ایستاده ام و به تو گوش می دهم. تا بیایم به مفهومِ حرفهایت بیندیشم – بی هیچ فرصتی – جمله های بعدی، با همان سرعت از راه می رسند. در تمام این مدت، چشمت صیّادِ لحظه هاست. چونان عقابی منتظر، بر شاخه ای بلند. حضورت در این حلقه ی حمایت دوستانه، دو حسِ آرامش و اطمینان را به موازات هم به تماشا می گذارد.
در سوزِ آوازهای «پیروز» ناگاه از میانِ اعتصاب کنندگان، دوستی از ناتوانی از حال می رود. به شتاب به سویش کشیده می شوی.او را کشان کشان به بیمارستان می برند.
از حرکت سرت اطمینان می یابیم که خطر، جدی نیست. در تمام این مدت، هیچ گونه سخنی بین ما نمی گذرد. در روزی که زمان شعرخوانی من است، درست روبرویم نشسته ای. از چشم های هوشیارت می فهمم گوش پُرهوشی برای شنیدن داری.
پس از این، تقریبا تو را نمی بینم مگر به مناسبت هایی د رجمعِ دوستانه، با سلامی لاغر وُ لبخندی کمْ رنگ وُ دیگر هیچ.
این بود وُ بود تا می شنوم بلایی جانکاه بر جان و جهانت فرود آمد. می خواهم هر طوری شده با تو صحبت کنم.
روزی – اتفاقی – در ایستگاه اِبِر پلاتز
بُلوزی گُل بِهی به تن داری و گوشی پزشکی آویخته در گردنت تپشِ قلب های جوان را به گوش ِ پُرْ هوشت می سپارد.
در تو هراسِ یک وجدانِ بیدارِ پزشکانه، سخت به چشم می آید. کلمات، با طعمِ حنجره ی شمالی، به تُندی در دهانت می گردد. در این لحظه، من مخاطبِ تو نیستم اما در کنارت ایستاده ام و به تو گوش می دهم. تا بیایم به مفهومِ حرفهایت بیندیشم – بی هیچ فرصتی – جمله های بعدی، با همان سرعت از راه می رسند. در تمام این مدت، چشمت صیّادِ لحظه هاست. چونان عقابی منتظر، بر شاخه ای بلند. حضورت در این حلقه ی حمایت دوستانه، دو حسِ آرامش و اطمینان را به موازات هم به تماشا می گذارد.
در سوزِ آوازهای «پیروز» ناگاه از میانِ اعتصاب کنندگان، دوستی از ناتوانی از حال می رود. به شتاب به سویش کشیده می شوی.او را کشان کشان به بیمارستان می برند.
از حرکت سرت اطمینان می یابیم که خطر، جدی نیست. در تمام این مدت، هیچ گونه سخنی بین ما نمی گذرد. در روزی که زمان شعرخوانی من است، درست روبرویم نشسته ای. از چشم های هوشیارت می فهمم گوش پُرهوشی برای شنیدن داری.
پس از این، تقریبا تو را نمی بینم مگر به مناسبت هایی د رجمعِ دوستانه، با سلامی لاغر وُ لبخندی کمْ رنگ وُ دیگر هیچ.
این بود وُ بود تا می شنوم بلایی جانکاه بر جان و جهانت فرود آمد. می خواهم هر طوری شده با تو صحبت کنم.
روزی – اتفاقی – در ایستگاه اِبِر پلاتز
Eberplatz
روبروی هم قرار می گیریم. یادت هست؟
نمی دانم چگونه سؤال ترسْخورده ام را بر زبان آورم.
از سوی دیگر، حال و هوای شادابت مرا از پرسیدن، باز می دارد. یعنی: رنگِ رخسارت، نشانی از سرّ ضمیرت نمی دهد. با خود می گویم: صادق هدایت راست می گفت که: بیشتر خبرها دروغند. شاید برای نخستین بار است که حس می کنم دروغ هم می تواند گاهی زیبا باشد.
اشتراسن بان
نمی دانم چگونه سؤال ترسْخورده ام را بر زبان آورم.
از سوی دیگر، حال و هوای شادابت مرا از پرسیدن، باز می دارد. یعنی: رنگِ رخسارت، نشانی از سرّ ضمیرت نمی دهد. با خود می گویم: صادق هدایت راست می گفت که: بیشتر خبرها دروغند. شاید برای نخستین بار است که حس می کنم دروغ هم می تواند گاهی زیبا باشد.
اشتراسن بان
Strassenbahn
می آید. از تو کنده می شوم. خوشحالی ی ویژه ای دارم. در تمام راه، خطوطِ چهره ات را در برابر چشمم می آورم. حتا کلماتت را مزمزه می کنم. همه شان سبز وُ سالم وُ سرشارند.
صدایی در درونم می گوید: نه، مرگ نمی تواند در چنین سیمایی خانه کرده باشد. دو سه روزی می گذرد؛ امّا احساسی شوم آزارم می دهد و غمی ناشناخته، یک جای ذهنم را هاشور می زند. می خواهم تکلیفم را با این خبر لعنتی روشن کنم.
لرزشی در انگشتانم راه می یابد. با این همه، شماره ات را می گیرم. گوشی را خودت بر می داری. یادت هست؟
نمی دانم از کجا آغازکنم. ناتوانم از گفتن. اینجا، آنجایی است که «کلمه»، «حرف» نمی زند. از همه چیز می گویم تا آنچه را می خواهم، نگفته باشم. شگفتا، تو را نیز در همْگامیهایی از این دست، چه استعدادِ غریبی ست.
در سکوتی که ایجاد می شود، عزم ِ جزمْکرده، نهیبم می زند. اما مگر خندههایت می گذارد. سرانجام سؤال سیاه، بر زبانم می نشیند.
مکثی کوتاه، مثلِ آه، در تو راه می یابد و باور ِ شیرینم را به تلخی می کشانَد. تعادلم سخت به هم می خورد؛ امّا می کوشم کلماتم قامتی استوار داشته باشند. طُرفه آن که این تو هستی كه فرصت را از من می رُبایی وُ حال وُ هوای خیّام گونه ات را عیان تر می کنی. به صراحت می گویی هیچگاه به طولِ زندگی نیندیشیده ام. هر چند همواره:
«زندگی را دوست می دارم
مرگ را دشمن»
آدرس پروفسوری ایرانی را به تو می دهم. می نویسی وُ بعدا به آنجا می روی. ماجرای تلفن های ما از همین روز، آغاز می شود. گوشی را که می گذارم، سقف اتاق، بر سینه ام سنگینی می کند. پای سرد شده ام را به پشت پنجره می کشانم. سیگاری می گیرانم. به زمزمه می خوانم:
«تا شقایق هست
زندگی باید کرد»
در مکالماتِ بعدی – به تمامی – سخن از زندگی و زیبایی های زُلالِ آن است. در یک قراردادِ نانوشته، هر دو تصمیم می گیریم دیگر از این بیماری حرفی نزنیم. اما دو سه باری که سؤالی به اشاره کردم، پاسخ ات در میانِ خنده های پلکانی ات در سایه قرارگرفت.
خنده ات تنها به تو شباهت دارد. از جنسِ ویژهای ست وُ شناسنامهای دیگر دارد. با آن که میراث دارِ فرهنگِ خیّامی، مصداقِ مُعطرِ این کلامِ مولانایی: «عشق، آموخت مرا شکلِ دگر خندیدن».
روزها از پی هم میآیند وُ می روند و مکالمات ما بوی شعر وُ شادی وُ سرشاریِ بیشتر می گیرند. صد البته از مسایل سیاسیِ روز، غافل نمی مانیم. در همین مضمون، از غزلی با تو سخن می گویم که بیانگر ارزشهای لگدکوب شده وُ عاطفه ی سنگْسارشدهی زنِ امروزِ ایران است. شمرده وُ دردآلود می خوانم:
خورشیدم وُ شهابْ قبولم نمی کند
سیمرغم وُ عقابْ قبولم نمی کند
□ □ □
عُریان ترم ز شیشه وُ مطلوب ِ سنگْسار
این شهر، بی نقابْ قبولم نمی کند
□ □ □
ای روحِ بیقرار، چه با طالعت گذشت؟
عکسی شدم که قابْ قبولم نمی کند
□ □ □
این، چندمین شب است که بیدارمانده ام
آن گونهام که خوابْ قبولم نمی کند
□ □ □
گفتم که با خیال، دلی خوشکنم؛ ولی
با این عطش، سرابْ قبولم نمی کند
□ □ □
بی سایه تر ز خویش، حضوری ندیدهام
حق دارد آفتابْ قبولم نمی کند
سکوتات مرا به حرف می آوَرَد. می گویم چه شد؟ رفتی؟ می گویی: نه، تازه آمده ام.
اسم شاعرش را می پرسی، می گویم: محمدعلی بهمنی است که غزلهای زلال کم ندارد. تأکید می کنی حتما با مقدّمه ای هر چند کوتاه آن را به چاپ برسانم. و معتقدی این شعر، تصویرِ اندوهِ سنگین ِ زن ِ ایرانی ست.
در حرفهایت از تناسخ می گویی و باور داری که انسان، پس از مرگ به گونه ای دیگر باز خواهد گشت. شاید در قالب پرنده ای یا گُلی سرخ، یا کسی دیگر.
تلفن که می زنم، دستات در باغچه است وُ داری گل هایی را که تازه کاشته ای، آب می دهی. می گویی: این اواخر پیوند عجیبی با گل ها یافته ام. تماشای زیباییِ آنها شورِ تازه ای در جانم می ریزد. از پدر می گویی که او نیز حِسّ وُ حالی از این دست داشت.
در این چند سال، از نخستین کسانی هستی که رباعیّاتِ نوروزانه ام را در کاغذی سبز، دریافت می کنی. در سه سال اخیر، تصویر گُل شکفته نرگس در بالای این رباعیّات، تصویر کارت نوروزانه ی توست که سه سال پیش برایم فرستادی. یادت هست؟
این اواخر که فهمیدم درد به استخوانت رسیده است، در سخن گفتن با تو دیگر دستم به تلفن نمی رود و عجیب این که دستِ تو هم. حرف های تازه ام را نمی شنوی. خنده های ویژه ات نیز در گوش ام نیست. بارها با خود می گویم: گوشی را بردارم وُ مثل گذشته، نخست از همْولایتی ات «نیما» آغاز کنم تا شاید حالی تازه در تو راه یابد.
اما از دوستان مشترک می شنوم: رنگ از رخساره ات پریده است وُ خنده های موّاج ات از اوج افتاده است وُ آینه راطاقتِ دیدارِ تو نیست.
دلم در آتش است. هراسی غریب، دست از سرم بر نمی دارد. یعنی: این کوزه گر دَهر ، باری دیگر جامی ظریف را بر زمین خواهد زد؟
نمی خواهم. نه... نمی خواهم بشنوم خبری را که زهر، در گوشم خواهد ریخت.
دردا چنین زَهری – اکنون – نه در گوشم که در جانم نشسته است وُ تلخْکامی ِ روزگار ِ غربت را بیشتر می کند. با این همه نمی خواهم باورکنم كه تو دیگر نیستی و باورکردنی هم نیست. چرا که در این سالْیاد هنوز جایت در خانهات در همین صندلی ِ روبرو سبز است.
گلهایی که در باغچه کاشتهای، هنوز از مهربانیِ دستهایی میگویند که دوستشان دارند. حتا در همین استکان چای که روبروی من است، نقشِ انگشتان تو دیده میشود.
در این جا هم مثل همیشه تند وُ تند حرف می زنی، تا می آیم به مفهوم حرف هایت بیندیشم، بی هیچ فرصتی، جمله های بعدی از راه می رسند. در عجبم این همه حرف را از کجا آورده ای.
نگاه کن! خندههایت که تمام شد، می خواهم برایت شعری تازه از خودم بخوانم. بخوانم؟
– بخوان!
ما آمدیم که دوستبداریم
گفتی که: عشق
لبخندهی زنیست
در ابتدایِ کوچهی بُن بست.
گفتم که: زندگی
آغاز عطرهای پراکندهست
در انتهایِ سردِ خیابانِ دوردست.
ما آمدیم
ابری بُلند را
بر انتظارِ پنجره بگذاریم.
ما آمدیم
موسیقیی ِ ملایم ِ میلادِ باد را
در جان ِ بیقرارِ ِ درختان، درافکنیم.
شبها میانِ ماه وُ ستاره، سرودخوان
– در لابلای ِ سهمِ ِ سیاه ِ همین سکوت –
دلْدادگان ِ عاطفهی ِ صُبحْدَم شویم.
آن باغ ِ سیب
چشمش به سوی ِ چشمهی ِ رؤیای ِ دستِ ماست
دستی که از تبار ِ بهارست.
وقتی که در برابر ِ نوریم
ما خواستارِ ِ خواهش ِ سبزیم.
اینگونه هست که حتّا
در فصل ِ برفهای ِ پیاپی به موی ِ ما
– در انتهای ِ سرد ِ خیابان ِ دوردست –
مستانه، همْپیالهی ِ خورشیدیم.
امّید را به ساقهی ِ گندم سپردهاست
رؤیای ِ دشتهای ِغمْانگیز ِ پیش ِ رو.
بی هیچ گفت و گو
رو، سوی ِ مهربانیی ِ ما خیرهماندهاست
زیباییی ِ شناور ِ آهو.
«زن»، حرفِ تازهای ست.
ما با زبان باران، از «زن» سرودهایم.
زیباییی ِ زنانه، زبانِ سپیدههاست
در این سپیدهزار
در صُبح ِ مهربانیی ِ مردان ِ سربلند
میراثْدار ِ عاطفهی ِ سبز بودهایم.
ما آمدیم که دوست بداریم.
کُلن- آوریل ٢٠٠٦
٦. نمايشي شگفت و ديدني از بندبازي و نرمش ِ اندامهاي گروهي از هنرمندان روسي (همْسايهي ِ شماليي ِ ما)
صدایی در درونم می گوید: نه، مرگ نمی تواند در چنین سیمایی خانه کرده باشد. دو سه روزی می گذرد؛ امّا احساسی شوم آزارم می دهد و غمی ناشناخته، یک جای ذهنم را هاشور می زند. می خواهم تکلیفم را با این خبر لعنتی روشن کنم.
لرزشی در انگشتانم راه می یابد. با این همه، شماره ات را می گیرم. گوشی را خودت بر می داری. یادت هست؟
نمی دانم از کجا آغازکنم. ناتوانم از گفتن. اینجا، آنجایی است که «کلمه»، «حرف» نمی زند. از همه چیز می گویم تا آنچه را می خواهم، نگفته باشم. شگفتا، تو را نیز در همْگامیهایی از این دست، چه استعدادِ غریبی ست.
در سکوتی که ایجاد می شود، عزم ِ جزمْکرده، نهیبم می زند. اما مگر خندههایت می گذارد. سرانجام سؤال سیاه، بر زبانم می نشیند.
مکثی کوتاه، مثلِ آه، در تو راه می یابد و باور ِ شیرینم را به تلخی می کشانَد. تعادلم سخت به هم می خورد؛ امّا می کوشم کلماتم قامتی استوار داشته باشند. طُرفه آن که این تو هستی كه فرصت را از من می رُبایی وُ حال وُ هوای خیّام گونه ات را عیان تر می کنی. به صراحت می گویی هیچگاه به طولِ زندگی نیندیشیده ام. هر چند همواره:
«زندگی را دوست می دارم
مرگ را دشمن»
آدرس پروفسوری ایرانی را به تو می دهم. می نویسی وُ بعدا به آنجا می روی. ماجرای تلفن های ما از همین روز، آغاز می شود. گوشی را که می گذارم، سقف اتاق، بر سینه ام سنگینی می کند. پای سرد شده ام را به پشت پنجره می کشانم. سیگاری می گیرانم. به زمزمه می خوانم:
«تا شقایق هست
زندگی باید کرد»
در مکالماتِ بعدی – به تمامی – سخن از زندگی و زیبایی های زُلالِ آن است. در یک قراردادِ نانوشته، هر دو تصمیم می گیریم دیگر از این بیماری حرفی نزنیم. اما دو سه باری که سؤالی به اشاره کردم، پاسخ ات در میانِ خنده های پلکانی ات در سایه قرارگرفت.
خنده ات تنها به تو شباهت دارد. از جنسِ ویژهای ست وُ شناسنامهای دیگر دارد. با آن که میراث دارِ فرهنگِ خیّامی، مصداقِ مُعطرِ این کلامِ مولانایی: «عشق، آموخت مرا شکلِ دگر خندیدن».
روزها از پی هم میآیند وُ می روند و مکالمات ما بوی شعر وُ شادی وُ سرشاریِ بیشتر می گیرند. صد البته از مسایل سیاسیِ روز، غافل نمی مانیم. در همین مضمون، از غزلی با تو سخن می گویم که بیانگر ارزشهای لگدکوب شده وُ عاطفه ی سنگْسارشدهی زنِ امروزِ ایران است. شمرده وُ دردآلود می خوانم:
خورشیدم وُ شهابْ قبولم نمی کند
سیمرغم وُ عقابْ قبولم نمی کند
□ □ □
عُریان ترم ز شیشه وُ مطلوب ِ سنگْسار
این شهر، بی نقابْ قبولم نمی کند
□ □ □
ای روحِ بیقرار، چه با طالعت گذشت؟
عکسی شدم که قابْ قبولم نمی کند
□ □ □
این، چندمین شب است که بیدارمانده ام
آن گونهام که خوابْ قبولم نمی کند
□ □ □
گفتم که با خیال، دلی خوشکنم؛ ولی
با این عطش، سرابْ قبولم نمی کند
□ □ □
بی سایه تر ز خویش، حضوری ندیدهام
حق دارد آفتابْ قبولم نمی کند
سکوتات مرا به حرف می آوَرَد. می گویم چه شد؟ رفتی؟ می گویی: نه، تازه آمده ام.
اسم شاعرش را می پرسی، می گویم: محمدعلی بهمنی است که غزلهای زلال کم ندارد. تأکید می کنی حتما با مقدّمه ای هر چند کوتاه آن را به چاپ برسانم. و معتقدی این شعر، تصویرِ اندوهِ سنگین ِ زن ِ ایرانی ست.
در حرفهایت از تناسخ می گویی و باور داری که انسان، پس از مرگ به گونه ای دیگر باز خواهد گشت. شاید در قالب پرنده ای یا گُلی سرخ، یا کسی دیگر.
تلفن که می زنم، دستات در باغچه است وُ داری گل هایی را که تازه کاشته ای، آب می دهی. می گویی: این اواخر پیوند عجیبی با گل ها یافته ام. تماشای زیباییِ آنها شورِ تازه ای در جانم می ریزد. از پدر می گویی که او نیز حِسّ وُ حالی از این دست داشت.
در این چند سال، از نخستین کسانی هستی که رباعیّاتِ نوروزانه ام را در کاغذی سبز، دریافت می کنی. در سه سال اخیر، تصویر گُل شکفته نرگس در بالای این رباعیّات، تصویر کارت نوروزانه ی توست که سه سال پیش برایم فرستادی. یادت هست؟
این اواخر که فهمیدم درد به استخوانت رسیده است، در سخن گفتن با تو دیگر دستم به تلفن نمی رود و عجیب این که دستِ تو هم. حرف های تازه ام را نمی شنوی. خنده های ویژه ات نیز در گوش ام نیست. بارها با خود می گویم: گوشی را بردارم وُ مثل گذشته، نخست از همْولایتی ات «نیما» آغاز کنم تا شاید حالی تازه در تو راه یابد.
اما از دوستان مشترک می شنوم: رنگ از رخساره ات پریده است وُ خنده های موّاج ات از اوج افتاده است وُ آینه راطاقتِ دیدارِ تو نیست.
دلم در آتش است. هراسی غریب، دست از سرم بر نمی دارد. یعنی: این کوزه گر دَهر ، باری دیگر جامی ظریف را بر زمین خواهد زد؟
نمی خواهم. نه... نمی خواهم بشنوم خبری را که زهر، در گوشم خواهد ریخت.
دردا چنین زَهری – اکنون – نه در گوشم که در جانم نشسته است وُ تلخْکامی ِ روزگار ِ غربت را بیشتر می کند. با این همه نمی خواهم باورکنم كه تو دیگر نیستی و باورکردنی هم نیست. چرا که در این سالْیاد هنوز جایت در خانهات در همین صندلی ِ روبرو سبز است.
گلهایی که در باغچه کاشتهای، هنوز از مهربانیِ دستهایی میگویند که دوستشان دارند. حتا در همین استکان چای که روبروی من است، نقشِ انگشتان تو دیده میشود.
در این جا هم مثل همیشه تند وُ تند حرف می زنی، تا می آیم به مفهوم حرف هایت بیندیشم، بی هیچ فرصتی، جمله های بعدی از راه می رسند. در عجبم این همه حرف را از کجا آورده ای.
نگاه کن! خندههایت که تمام شد، می خواهم برایت شعری تازه از خودم بخوانم. بخوانم؟
– بخوان!
ما آمدیم که دوستبداریم
گفتی که: عشق
لبخندهی زنیست
در ابتدایِ کوچهی بُن بست.
گفتم که: زندگی
آغاز عطرهای پراکندهست
در انتهایِ سردِ خیابانِ دوردست.
ما آمدیم
ابری بُلند را
بر انتظارِ پنجره بگذاریم.
ما آمدیم
موسیقیی ِ ملایم ِ میلادِ باد را
در جان ِ بیقرارِ ِ درختان، درافکنیم.
شبها میانِ ماه وُ ستاره، سرودخوان
– در لابلای ِ سهمِ ِ سیاه ِ همین سکوت –
دلْدادگان ِ عاطفهی ِ صُبحْدَم شویم.
آن باغ ِ سیب
چشمش به سوی ِ چشمهی ِ رؤیای ِ دستِ ماست
دستی که از تبار ِ بهارست.
وقتی که در برابر ِ نوریم
ما خواستارِ ِ خواهش ِ سبزیم.
اینگونه هست که حتّا
در فصل ِ برفهای ِ پیاپی به موی ِ ما
– در انتهای ِ سرد ِ خیابان ِ دوردست –
مستانه، همْپیالهی ِ خورشیدیم.
امّید را به ساقهی ِ گندم سپردهاست
رؤیای ِ دشتهای ِغمْانگیز ِ پیش ِ رو.
بی هیچ گفت و گو
رو، سوی ِ مهربانیی ِ ما خیرهماندهاست
زیباییی ِ شناور ِ آهو.
«زن»، حرفِ تازهای ست.
ما با زبان باران، از «زن» سرودهایم.
زیباییی ِ زنانه، زبانِ سپیدههاست
در این سپیدهزار
در صُبح ِ مهربانیی ِ مردان ِ سربلند
میراثْدار ِ عاطفهی ِ سبز بودهایم.
ما آمدیم که دوست بداریم.
کُلن- آوریل ٢٠٠٦
٦. نمايشي شگفت و ديدني از بندبازي و نرمش ِ اندامهاي گروهي از هنرمندان روسي (همْسايهي ِ شماليي ِ ما)
[Russian- Bar Acrobatic]
در اين جا ببينيد ↓
http://uk.youtube.com/watch?v=PRJxJdgc4Ng&feature=related
خاستگاه: راياپيامي از اسد هفشجاني - سيدني
٧. ايران جامعهاي درمانده در ميان ِ سُنّت و نوآوري
[Iran, a society caught between tradition and modernity]
گفتار- تصويرهايي از ايران ِ امروز
در اين جا ببينيد و بشنويد ↓
http://www.time.com/time/photoessays/2007/paolo_woods_iran/
خاستگاه: راياپيامهاي جداگانهاي از دكتر ناصر پاكدامن - پاريس و داريوش كارگر- سوئد
٨. «وازنا»، مجلّهي ِ الكترونيكيي ِ شعر
اين نشريّهي ِ سودمند و پُرمايه را در اين جا بخوانيد ↓
http://www.vazna.com/
خاستگاه: راياپيامي از دكتر سيروس رزّاقيپور - سيدني
٩. ارمغان ِ دوست: تصويري تازه از پژوهندهاي ارشد و پژوهشْگر ِ جوان ِ رَهْرَو ِ راه ِ او
در اين جا ببينيد ↓
http://uk.youtube.com/watch?v=PRJxJdgc4Ng&feature=related
خاستگاه: راياپيامي از اسد هفشجاني - سيدني
٧. ايران جامعهاي درمانده در ميان ِ سُنّت و نوآوري
[Iran, a society caught between tradition and modernity]
گفتار- تصويرهايي از ايران ِ امروز
در اين جا ببينيد و بشنويد ↓
http://www.time.com/time/photoessays/2007/paolo_woods_iran/
خاستگاه: راياپيامهاي جداگانهاي از دكتر ناصر پاكدامن - پاريس و داريوش كارگر- سوئد
٨. «وازنا»، مجلّهي ِ الكترونيكيي ِ شعر
اين نشريّهي ِ سودمند و پُرمايه را در اين جا بخوانيد ↓
http://www.vazna.com/
خاستگاه: راياپيامي از دكتر سيروس رزّاقيپور - سيدني
٩. ارمغان ِ دوست: تصويري تازه از پژوهندهاي ارشد و پژوهشْگر ِ جوان ِ رَهْرَو ِ راه ِ او
دوست ِ پژوهشْگر، فرهنگْنويس و مترجم ِ من دكتر عرفان قانعي فرد – كه اكنون در آمريكاست – چند عكس از خود در كنار ِ نامداران ِ ادب و فرهنگ، به يادگار و ارمغان براي من فرستادهاست كه از آن ميان، تصوير او در خدمت ِ استاد دكتر احسان يارشاطر را زيورْبخش ِ اين صفحه ميكنم.
عرفان همچنين، پيوندْنشانيي ِ بخش ِ يكم ِ پژوهش ِ تازهي خود، با عنوان ِ
جنون ِ قدرت و کرسیي ِ قدرت مدار، نگاهی به آسیب شناسی قدرت در کردستان امروز - ۱
را برايم فرستادهاست كه براي آگاهيي ِ خوانندگان ِ ارجمند، در اين جا ميآورم ↓ http://www.akhbar-rooz.com/article.jsp?essayId=16089
١٠. «همْسرايان» فيلمي از «عبّاس كيارستمي» در دو بخش
در اين پيوندْنشانيها ببينيد ↓
http://www.iranian.com/main/singlepage/2008/hamsarayan-1
http://www.iranian.com/main/singlepage/2008/hamsarayan-2
خاستگاه: رايا پيامي از دكتر ناصر پاكدامن - پاريس
١١. يادوارهي ِ دهمين سال ِ خاموشيي ِ «صادق چوبك»
مشعل ِ فروغْافشان ِ زندگيي ِ صادق چوبك، نويسندهي ِ نامدار و تواناي ِ روزگارمان، در ١٢ تير ماه ١٣٧٧ خاموششد. در دهمين سال ِ تهيبودن ِ جاي آن مرد ِ مردستان در كارزار ِ ادب و فرهنگ ِ ايران، ياد ِ هميشه بيدارش را گراميميداريم.
بدين مناسبت، نسيم خاكسار، نويسنده و ناقد ِ ادبي، از پيشْكسوت ِ ارجمند ِ خود، سخنميگويد.
در اين جا بخوانيد ↓
http://www.radiofarda.com/Article/2008/07/03/f4_Chubak_author_novel.html
خاستگاه: تارنماي ِ راديو فردا
١٢. پيوند به بيست و چهار گفتار، گزارش، نقد و تحليل ِ ادبي، جامعهشناختي، سياسي، فلسفي، هنري و فرهنگي
What scares the mullahs?, by Dr. Abbas Milani
Our Tradition and the Limitation of Growth, by Ivan Klima, Translation to Persian by Kh. Deyhimi
http://shahrvandemroz.blogfa.com/post-547.aspxA Conversation with
http://shahrvandemroz.blogfa.com/post-547.aspxA Conversation with
Dr. Abbas Milani entitled ''Contradiction from Democracy to Totalitarism''
http://shahrvandemroz.blogfa.com/post-551.aspx The Condition of
Lyrics in Iranian Music between 1360-85, Part-1, by B. Nemati http://www.fakouhi.com/node/2499
The Condition of Lyrics in Iranian Music between 1360-85, Part-2, by B. Nemati
The Condition of Lyrics in Iranian Music between 1360-85, Part-3, by B. Nemati
http://www.fakouhi.com/node/2506
http://www.fakouhi.com/node/2506
Independence, Yesterday or Tomorrow? by Dr. Esmail Nooriala http://www.newsecularism.com/Nooriala/070408-Independence.htm
The Elixir of Democracy and Development, Part-1, by Dr. A. Noorian http://www.etemaad.com/Released/87-04-16/226.htm
*
http://radiozamaaneh.com/pourmohsen/2008/06/post_131.htmlhttp://www.etemaad.com/Released/87-04-13/253.htm
*
The Elixir of Democracy and Development, Part-2, by Dr. A. Noorian http://www.etemaad.com/Released/87-04-17/226.htm
Post-Industrial Society, by L. Rahbari http://www.fakouhi.com/node/2508
From the Youth to Senility, by Dr. Aramesh Dustdar http://www.aramesh-dustdar.com/index.php/article/28/
The Difficulty of Beginning, by Dr. Aramesh Doustdar http://www.aramesh-dustdar.com/index.php/article/29/
About Franz Kafka, by Dr. Aramesh Dustdar
Also please see the below links:
خاستگاه: راياپيامي از پيام جهانگيري - شيراز
١٣. گفت و شنودي تلويزيوني با «داريوش آشوري» دربارهي ِ گفتمان ِ روشنفكري در جامعهي ِ ايران
در اين جا ببينيد و بشنويد ↓
http://video.google.nl/videoplay?docid=7599457846536089924&q=tishktv&hl=nl
١٤. بررسيي ِ كتاب ِ «پان ترکیسم و ایران»، پژوهشي از "كاوه بيات"
در اين جا بخوانيد ↓
http://rouznamak.blogfa.com/post-311.aspx
در همين زمينه، دو نوشتار ديگر را هم در اين جا بخوانيد ↓
http://rouznamak.blogfa.com/post-310.aspx
خاستگاه: راياپيامهايي از مسعود لقمان - تهران
١٥. مروري كوتاه در تاريخ ِ زرتشتيان از روزگار ِ باستان تا دوران ِ جديد
در اين جا بخوانيد ↓
http://rouznamak.blogfa.com/post-314.aspx
خاستگاه: راياپيامهايي از مسعود لقمان - تهران
١٦. آگاهينامهي ِ دوم ِ «پایگاه اینترنتیي ِ مطالعات ِ زبانهای ِ ایرانی» براي دستْيابي به كتابهاي ِ كمْياب ِ ايرانْشناختي
آگاهینامهي ِ شمارهي ِ ٢
بدین وسیله به آگاهی هموندان «پایگاه اینترنتیي ِ مطالعات ِ زبانهای ِ ایرانی» میرساند که ارائه کتابهای زیر به دوستان گرامی امکانپذیرست:
● گفتاری دربارهء دینکرد، از دکتر محمدجواد مشکور
● The Gāthās of Zarathushtra and the other Old Avestan Texts ; by: Helmunt Humbach
● A Practical Sanskrit Dictionary ; by: Arthur Anthony Macdonell
● Das Frahang i Pahlavīk in zeichengemäβer Anordnung ; by: Heinrich F. J. Junker (معروف به فرهنگ هزوارشهای یونکر)
:و یک اثر استثنایی
● Collection of Colophons of Manuscripts Bearing on Zoroastrianism in some Libraries of Europe ; by: Jamshedji Maneckji
● گفتاری دربارهء دینکرد، از دکتر محمدجواد مشکور
● The Gāthās of Zarathushtra and the other Old Avestan Texts ; by: Helmunt Humbach
● A Practical Sanskrit Dictionary ; by: Arthur Anthony Macdonell
● Das Frahang i Pahlavīk in zeichengemäβer Anordnung ; by: Heinrich F. J. Junker (معروف به فرهنگ هزوارشهای یونکر)
:و یک اثر استثنایی
● Collection of Colophons of Manuscripts Bearing on Zoroastrianism in some Libraries of Europe ; by: Jamshedji Maneckji
* برای سفارش هر یک از کتابهای موجود در فهرست به این صفحه بروید و یا با ذکر عنوان کتاب مورد نظر خود، به این نامه پاسخدهيد *
با سپاس فراوان - ایمان خدافرد
ديگر بخش هاي ِ «پایگاه اینترنتیي ِ مطالعات ِ زبانهای ِ ایرانی» را در اين جا بخوانيد ↓
http://www.ilssw.com/
خاستگاه: راياپيامي از ايمان خدافرد - تهران
١٧. فرصتي براي ِ خواندن ِ ده شعر ِ ناب از «مجيد نفيسي» و يك نقد دربارهي ِ شعر ِ او
متن ِ اين ده شعر ِ ناب ِ نفيسي را – كه در تارنماي ِ ادبيي ِ اثر، نشريافتهاست – در اين جا بخوانيد ↓
http://asar.name/1980/07/blog-post.html
به شاباش ِ نشر ِ اين ده شعر، يكي از آنها را زيورْبخش ِ اين صفحه ميكنم ↓
شعری برایت می نویسم
خاستگاه: راياپيامي از ايمان خدافرد - تهران
١٧. فرصتي براي ِ خواندن ِ ده شعر ِ ناب از «مجيد نفيسي» و يك نقد دربارهي ِ شعر ِ او
متن ِ اين ده شعر ِ ناب ِ نفيسي را – كه در تارنماي ِ ادبيي ِ اثر، نشريافتهاست – در اين جا بخوانيد ↓
http://asar.name/1980/07/blog-post.html
به شاباش ِ نشر ِ اين ده شعر، يكي از آنها را زيورْبخش ِ اين صفحه ميكنم ↓
شعری برایت می نویسم
شعری برایت می نویسم
چون کلمه ی عشق که به هم پیوسته است:
از چشمه ی جادویی عینش
که تو را در خود می شوید
از دندانه ی شیرین شینش
که به تو لبخند می زند
و از قله ی گرد قافش که فتح ناشدنی ست.
شعری برایت می نویسم
چون کلمهی آزادی
که از هم گسسته است:
از سربلندی ي ِ مَدّ ِ دریایش
از سرسبزی ي ِ الف کوهستانش
از فشاری که ستون سه رکنش را خمیده کرده
از کمال چارحرفش
که از الف تا یا را در بر می گیرد
و از جدایی ي ِ پنج انگشتش که یک دست را می سازد.
شعری برایت می نویسم
از عشق که چون عَشَقه ریشه می گیرد
و از آزادی که خود ریش ریش است.
پانزدهم ژانویه 1986
همچنين، نقد ِ پخته و فرهيختهي ِ منصور كوشان بر كارنامهي ِ شعريي ِ مجيد نفيسي از آغاز تا امروز را در اين جا بخوانيد ↓
http://asar.name/1980/07/blog-post_04.html
خاستگاه: راياپيامي از مجيد نفيسي - كاليفرنيا
١٨. درآمدي بر درونْمايهي ِ «اوستا»، كهنترين پشتوانهي ِ فرهنگ ِ ايرانيِ و دو روشنْگريي ِ گاهان شناختي
پانزدهم ژانویه 1986
همچنين، نقد ِ پخته و فرهيختهي ِ منصور كوشان بر كارنامهي ِ شعريي ِ مجيد نفيسي از آغاز تا امروز را در اين جا بخوانيد ↓
http://asar.name/1980/07/blog-post_04.html
خاستگاه: راياپيامي از مجيد نفيسي - كاليفرنيا
١٨. درآمدي بر درونْمايهي ِ «اوستا»، كهنترين پشتوانهي ِ فرهنگ ِ ايرانيِ و دو روشنْگريي ِ گاهان شناختي
I
AVESTAAN INTRODUCTION
The extant Avesta has a round total of 98,000 words. As already said, it is estimated to be less than one third of the original collection of twenty-one nasks of the Sassanian theocracy.
It may be pointed out that only the Staota Yesnya, the part in the Gathic dialect, has been mentioned in the Avesta. Staota Yesnya as well as its 33 components have been revered by name. Other parts of the Avesta are either mentioned in Pahlavi writings, or are recognized by their Pahlavi/Persian titles in their respective manuscripts. That is why their names are in the Pahlavi style. Furthermore, the Staota Yesnya proper—the Gathas and the Haptanghaiti (Seven Chapters)—are the only prayers prescribed by the Avesta, whether performed individually, collectively, ritually, or casually.
The Zarathushtrian Assembly holds the Gathas as the only doctrinal documents and other parts of the Staota Yesnya as their supplements of explanatory and devotional importance. The remaining parts of the extant Avesta and Pahlavi writings, as already stated in Spenta 1-2 of July-August 1991, have their ethical, historical, geographical, and anthropological values. They are, nevertheless, of significant help in better understanding the Staota Yesnya from philological and sometimes philosophical points of view.
This does not mean that The Assembly advocates the often-heard slogan of “Back to the Gathas.” The Gathas are not the past to go back to them. They are the guide and as such, they are the present and the future. The slogan or motto, if any, should be: “Forward with the Gathas!”
What, therefore, is needed is neither revision nor modification nor reformation, but restoration. We must resort to the Gathas, so far unconsciously kept above the reach of people in order to restore ourselves to the Good Conscience, the true Zarathushtrian religion. The restoration of the pure and pristine Gathic principles in every wake of life—both mental and physical—would automatically mean modernization, rather continuous modernizing process. It shall keep us always abreast of time, abreast with a foresight.
"May we learn, understand, comprehend, practice, teach, and preach” the inspiring message of the divinely inspired Mâñthran, the thought-provoking Teacher Zarathushtra, because according to Yasna 55, the Gathas, Our Guide are “the Primal Principles of Life ... [and] we wish to maintain our lives fresh as is the will of God Wise.”
It may be pointed out that only the Staota Yesnya, the part in the Gathic dialect, has been mentioned in the Avesta. Staota Yesnya as well as its 33 components have been revered by name. Other parts of the Avesta are either mentioned in Pahlavi writings, or are recognized by their Pahlavi/Persian titles in their respective manuscripts. That is why their names are in the Pahlavi style. Furthermore, the Staota Yesnya proper—the Gathas and the Haptanghaiti (Seven Chapters)—are the only prayers prescribed by the Avesta, whether performed individually, collectively, ritually, or casually.
The Zarathushtrian Assembly holds the Gathas as the only doctrinal documents and other parts of the Staota Yesnya as their supplements of explanatory and devotional importance. The remaining parts of the extant Avesta and Pahlavi writings, as already stated in Spenta 1-2 of July-August 1991, have their ethical, historical, geographical, and anthropological values. They are, nevertheless, of significant help in better understanding the Staota Yesnya from philological and sometimes philosophical points of view.
This does not mean that The Assembly advocates the often-heard slogan of “Back to the Gathas.” The Gathas are not the past to go back to them. They are the guide and as such, they are the present and the future. The slogan or motto, if any, should be: “Forward with the Gathas!”
What, therefore, is needed is neither revision nor modification nor reformation, but restoration. We must resort to the Gathas, so far unconsciously kept above the reach of people in order to restore ourselves to the Good Conscience, the true Zarathushtrian religion. The restoration of the pure and pristine Gathic principles in every wake of life—both mental and physical—would automatically mean modernization, rather continuous modernizing process. It shall keep us always abreast of time, abreast with a foresight.
"May we learn, understand, comprehend, practice, teach, and preach” the inspiring message of the divinely inspired Mâñthran, the thought-provoking Teacher Zarathushtra, because according to Yasna 55, the Gathas, Our Guide are “the Primal Principles of Life ... [and] we wish to maintain our lives fresh as is the will of God Wise.”
II
MEANING OF "MAINYU,"
A philological survey
Let us first see what do the words "mentality," I use in rendering "Mainyu," and "spirit," most of the scholars use, mean:
MENTALITY:
1: mental power or capacity: INTELLIGENCE
2: mode or way of thought: OUTLOOK
SPIRIT:
1: an animating or vital principle held to give life to physical organisms
2: (a) a supernatural being or essence: as a capitalized: HOLY SPIRIT (b) SOUL (c) an often malevolent being that is bodiless but can become visible; specifically: GHOST (d) a malevolent being that enters and possesses a human being
3: temper or disposition of mind or outlook especially when vigorous or animated *in high spirits*
4: the immaterial intelligent or sentient part of a person
5 (a) the activating or essential principle influencing a person *acted in a spirit of helpfulness* (b) an inclination, impulse, or tendency of a specified kind: MOOD
6 (a) a special attitude or frame of mind *the money-making spirit was for a time driven back — J. A. Froude* (b) the feeling, quality, or disposition characterizing something *undertaken in a spirit of fun*
7: a lively or brisk quality in a person or a person's actions
8: a person having a character or disposition of a specified nature
9: a mental disposition characterized by firmness or assertiveness *denied the charge with spirit*
10 (a) DISTILLATE 1: as (1) : the liquid containing ethyl alcohol and water that is distilled from an alcoholic liquid or mash — often used in plural (2) : any of various volatile liquids obtained by distillation or cracking (as of petroleum, shale, or wood) — often used in plural (b) a usually volatile organic solvent (as an alcohol, ester, or hydrocarbon)
11 (a) prevailing tone or tendency *spirit of the age* (b) general intent or real meaning *spirit of the law*
12: an alcoholic solution of a volatile substance *spirit of camphor*
13: enthusiastic loyalty *school spirit*
14: capitalized in Christian Science: GOD
(Merriam-Webster’s 11th Collegiate Dictionary)
We see that while “mentality” is clear in its meaning, “spirit” makes one lose his/her spirits to determine the true meaning of the term for which it is used to define. Pahlavi “menok” Persian “mînu”, and Sanskrit “adrishya – invisible” (by Neryosang Dhaval) only help in accepting “spirit” as the closest meaning.
Let us turn to philology:
"Man" in Avesta and Vedic Sanskrit means “to think, to ponder, to consider, to mind.” Its resembling shapes, from a common root, are found in all Indo-European languages.
"Manah/manas" means "mind, intellect, intelligence, sense, understanding, perception."
"Mainyû (Sanskrit Manyu)" is derived by every scholar from "man - to think + yu." Although many know that "yu" is an agentive and instrumental suffix, none has bothered to translate it as "an instrument, a way, a mode of thinking; mind, mentality," and have taken the popular rendering of "spirit," influenced by early Western translators with the biblical notion of "spirit and ghost," as quite suitable to their interpretation of a perpetual Cosmic war between the so-called "twin spirits." One wonders at these very persons, who translate its akin "Manah" as "mind, thought" but turn to "spirit" for "mainyu." It may be noted that "manyu" in the Rig Veda has been used, in several places, in its secondary meaning as "emotion, zeal, anger."
Mainyu is used for 26 times in the Gathas (28.1, 28.11, 30.3, 30.4, 30.5 (twice), 31.3, 31.7, 31.9, 31.12, 31.21, 32.9, 33.9, 34.2, 43.16, 44.2, 44.11, 45.2, 45.8, 47.1, 47.2, 47.3, 47.4, 47.5, 47.6, 48.8). Some manuscripts give its other form "Manyu" for several times, but that does not make any difference in its meaning.
All one has to do is to devote sometime to go through various translations of the stanzas and observe for his/herself which stands more appropriate: Mentality or Spirit. Which one appropriately turns into Good Thoughts, Good Words and Good Deeds?
Turning to the Gathas, the Sublime Songs of Right Guidance, the order, the sequence and the subjects prove their seriousness so much so that one simply cannot imagine that Zarathushtra, the Manthran, would use a language that could not be understood by the people and/or turn to allegories that would puzzle his listeners to indulge in different interpretations. He is a Master Poet, no doubt, but very high above all, he has his Universal MESSAGE for all the human beings of all times and climes. He stands unique in human history as the foremost “Thought-provoker to Intellect” with the sole aim of guiding "all the living," out of ignorance, superstition and sheepishness, to Intellect, Wisdom, Science, Preciseness, practicality, tranquility, dignity, modernity, unity, entirety and eternity.
He precisely and concisely composed his Divine Doctrine in a polished poetry so that it remains within the reach of every person and lasts without any alteration and adulteration. We have it, in his own sweet tongue. All we have to do is to unite together to understand it better, practice it better and spread it better--the Gathas, Our Guide for a Good Life.
MENTALITY:
1: mental power or capacity: INTELLIGENCE
2: mode or way of thought: OUTLOOK
SPIRIT:
1: an animating or vital principle held to give life to physical organisms
2: (a) a supernatural being or essence: as a capitalized: HOLY SPIRIT (b) SOUL (c) an often malevolent being that is bodiless but can become visible; specifically: GHOST (d) a malevolent being that enters and possesses a human being
3: temper or disposition of mind or outlook especially when vigorous or animated *in high spirits*
4: the immaterial intelligent or sentient part of a person
5 (a) the activating or essential principle influencing a person *acted in a spirit of helpfulness* (b) an inclination, impulse, or tendency of a specified kind: MOOD
6 (a) a special attitude or frame of mind *the money-making spirit was for a time driven back — J. A. Froude* (b) the feeling, quality, or disposition characterizing something *undertaken in a spirit of fun*
7: a lively or brisk quality in a person or a person's actions
8: a person having a character or disposition of a specified nature
9: a mental disposition characterized by firmness or assertiveness *denied the charge with spirit*
10 (a) DISTILLATE 1: as (1) : the liquid containing ethyl alcohol and water that is distilled from an alcoholic liquid or mash — often used in plural (2) : any of various volatile liquids obtained by distillation or cracking (as of petroleum, shale, or wood) — often used in plural (b) a usually volatile organic solvent (as an alcohol, ester, or hydrocarbon)
11 (a) prevailing tone or tendency *spirit of the age* (b) general intent or real meaning *spirit of the law*
12: an alcoholic solution of a volatile substance *spirit of camphor*
13: enthusiastic loyalty *school spirit*
14: capitalized in Christian Science: GOD
(Merriam-Webster’s 11th Collegiate Dictionary)
We see that while “mentality” is clear in its meaning, “spirit” makes one lose his/her spirits to determine the true meaning of the term for which it is used to define. Pahlavi “menok” Persian “mînu”, and Sanskrit “adrishya – invisible” (by Neryosang Dhaval) only help in accepting “spirit” as the closest meaning.
Let us turn to philology:
"Man" in Avesta and Vedic Sanskrit means “to think, to ponder, to consider, to mind.” Its resembling shapes, from a common root, are found in all Indo-European languages.
"Manah/manas" means "mind, intellect, intelligence, sense, understanding, perception."
"Mainyû (Sanskrit Manyu)" is derived by every scholar from "man - to think + yu." Although many know that "yu" is an agentive and instrumental suffix, none has bothered to translate it as "an instrument, a way, a mode of thinking; mind, mentality," and have taken the popular rendering of "spirit," influenced by early Western translators with the biblical notion of "spirit and ghost," as quite suitable to their interpretation of a perpetual Cosmic war between the so-called "twin spirits." One wonders at these very persons, who translate its akin "Manah" as "mind, thought" but turn to "spirit" for "mainyu." It may be noted that "manyu" in the Rig Veda has been used, in several places, in its secondary meaning as "emotion, zeal, anger."
Mainyu is used for 26 times in the Gathas (28.1, 28.11, 30.3, 30.4, 30.5 (twice), 31.3, 31.7, 31.9, 31.12, 31.21, 32.9, 33.9, 34.2, 43.16, 44.2, 44.11, 45.2, 45.8, 47.1, 47.2, 47.3, 47.4, 47.5, 47.6, 48.8). Some manuscripts give its other form "Manyu" for several times, but that does not make any difference in its meaning.
All one has to do is to devote sometime to go through various translations of the stanzas and observe for his/herself which stands more appropriate: Mentality or Spirit. Which one appropriately turns into Good Thoughts, Good Words and Good Deeds?
Turning to the Gathas, the Sublime Songs of Right Guidance, the order, the sequence and the subjects prove their seriousness so much so that one simply cannot imagine that Zarathushtra, the Manthran, would use a language that could not be understood by the people and/or turn to allegories that would puzzle his listeners to indulge in different interpretations. He is a Master Poet, no doubt, but very high above all, he has his Universal MESSAGE for all the human beings of all times and climes. He stands unique in human history as the foremost “Thought-provoker to Intellect” with the sole aim of guiding "all the living," out of ignorance, superstition and sheepishness, to Intellect, Wisdom, Science, Preciseness, practicality, tranquility, dignity, modernity, unity, entirety and eternity.
He precisely and concisely composed his Divine Doctrine in a polished poetry so that it remains within the reach of every person and lasts without any alteration and adulteration. We have it, in his own sweet tongue. All we have to do is to unite together to understand it better, practice it better and spread it better--the Gathas, Our Guide for a Good Life.
III
Fshusho Mânthra
(Day 286th)
YASNA - Chapter 58.
Note: Fshusho-Mânthra is the prayer of “thought-provoking of prosperity,” the Divine Message contained in the Gathas. The prayerful venerate the first rehabilitator, Zarathushtra, who founded prosperous settlements. Then progressive immortals, the foremost men and women converts, are venerated. And then the settlers base their life on the creative mentality of good thoughts, words and deeds They look at the bright universe with clear eyes, eyes that see every thing as it is. Not with tinted superstitious eyes. They dedicate themselves and their wealth to lead a good prosperous settled life. This they pray while facing Fire and the Sun, symbols of divine light, warmth and energy. Finally they pay their respects to the Gathas and the Haptanghaiti.
Transliterated Text:
1. tat sôidhish tat verethrem dademaidê hyat nemê hucithrem ashish-hâget ârmaitish-hâget ýenghê nemanghô cithrem humatemcâ hûxtemcâ hvarshtemcâ.
2. tat nê nemê nipâtû pairî daêvâatcâ tbaêshanghat mashyâatcâ, ahmâi nemanghê âvaêdayamaidê gaêthåscâ tanvascâ nipâtayaêcâ nishangharetayaê câ harethrâicâ aiwyâxshtrâicâ.
3. nemahî shyâmâ ahuramazdâ nemahî usêmahî nemanghê vîsâmaidê nemanghê âvaêdayamaidê gaêthåscâ tanvascâ nipâtayaêcâ nishangharetayaê câ harethrâicâ aiwyâxshtrâicâ nemanghô â ýathâ nemê xshmâvatô.
4. fshûmå astî ashavâ verethrajâ vahishtô fshûshê carekeremahî, hê-ptâ gêushcâ ashanghâcâ ashaonascâ ashâvairyåscâ stôish haithyô vanghudå ýenghê vê masânascâ vanghânascâ srayanascâ carekeremahî, hêcâ-nâ fshûmå nishangharatû hê aiwyâxshayatû hadâ ashâcâ vâstrâcâ frârâticâ vîdîshayâcâ ainiticâ âthrâcâ ahurahê mazdå.
5. ýathâ-nê dâtâ ameshâ speñtâ athâ-nå thrâzdûm, thrâzdûm nê vanghavô thrâzdûm nê vanguhîsh thrâzdûm nê ameshâ speñtâ huxshathrâ hudhånghô, naêcîm têm anyêm ýûshmat vaêdâ ashâ athâ-nå thrâzdûm.
6. pairî manå pairî vacå pairî shyaothanâ pairî pasûsh pairî vîrêñg speñtâi manyavê dademahî, haurvafshavô drvô-gaêthâ drvafshavô drvô-vîrâ drvâ haurvâ ashivañtô dathushô dadushô dadûzhbîsh raocêbîsh hãm-vaênôimaidî ýâish ahurahê mazdå.
7. nemase-tôi âtarê ahurahê mazdå mazishtâi ýånghãm paitî-jamyå mazê avah'yâi mazê rafenôh'yâi dâidî haurvâtå ameretâtå!
8. sraêshtãm at tôi kehrpêm kehrpãm âvaêdayamahî mazdâ ahurâ imâ raocå barezishtem barezimanãm avat ýât hvarê avâcî.
9. haurvãm hañdâitîm staotanãm ýesnyanãm ýazamaide apanôtemayâ paitî vacastashtâ. staota ýesnya ýazamaide ýâ dâtâ anghêush paouruyehyâ!
Translated Text:
1. We offer this gain and victory, the prayer of good foudation and attached to goodness and serenity, because it is based on Good Thoughts, Good Words, and Good Deeds.
2. This prayer saves us from the harm done by false deities and their men. We pray for the safety, security, protection, and guardianship of our spirit and body.
3. O Wise Lord, we enjoy our prayer and say what we wish in it. We turn to prayer for the safety, security, protection, and guardianship of our spirit and body. [We do this keeping in view the Gathic stanza (Song 8.1)] of “How shall I reverently pay You Your homage?”
4. The righteous rehabilitator [Zarathushtra] is victorious and the best. We venerate him. He is the guardian of the living world, the righteous principles, the righteous people and the righteous seekers. It is through him that we venerate your greatness, goodness, and sublimity of Yours. May the rehabilitator protect and guard us, through the “Fire” of Ahura Mazda, protect us with righteousness, settlement, generosity, wisdom, and kindness.
5. The way you, O immortal progressives, O good men and good women, gave us the Doctrine, give us protection. Protect us, O immortal progressives, good and beneficent people. “We know none other than you. Protect us through righteousness.” [Gathas: Song 7.7]
6. We dedicate our thoughts, words and deeds, and our animals and people to the [divine] progressive mentality. We dedicate all prosperity, healthy animals, and healthy people enjoying health and wholeness (to the progressive mentality). We should look at the creation of the Creator, the Wise Lord, with all its luminaries with clear eyes.
7. Homage to you, O Fire of Ahura Mazda! Come to our unlimited joy on this greatest event of our life. Grant us wholeness and immortality.
8. Wise Lord, of these lights, the highest of the high, Called the Sun, we declare the sublimest of Your splendors.
9. We venerate the collection of the Staota Yesnya (the Gathas and Supplements) with its highest stanzas. We venerate the Staota Yesnya, the Primal Principles of Life.
The Zarathushtrian Assembly
Articles by:
Ali A. Jafarey, Ph.D.
Transliterated Text:
1. tat sôidhish tat verethrem dademaidê hyat nemê hucithrem ashish-hâget ârmaitish-hâget ýenghê nemanghô cithrem humatemcâ hûxtemcâ hvarshtemcâ.
2. tat nê nemê nipâtû pairî daêvâatcâ tbaêshanghat mashyâatcâ, ahmâi nemanghê âvaêdayamaidê gaêthåscâ tanvascâ nipâtayaêcâ nishangharetayaê câ harethrâicâ aiwyâxshtrâicâ.
3. nemahî shyâmâ ahuramazdâ nemahî usêmahî nemanghê vîsâmaidê nemanghê âvaêdayamaidê gaêthåscâ tanvascâ nipâtayaêcâ nishangharetayaê câ harethrâicâ aiwyâxshtrâicâ nemanghô â ýathâ nemê xshmâvatô.
4. fshûmå astî ashavâ verethrajâ vahishtô fshûshê carekeremahî, hê-ptâ gêushcâ ashanghâcâ ashaonascâ ashâvairyåscâ stôish haithyô vanghudå ýenghê vê masânascâ vanghânascâ srayanascâ carekeremahî, hêcâ-nâ fshûmå nishangharatû hê aiwyâxshayatû hadâ ashâcâ vâstrâcâ frârâticâ vîdîshayâcâ ainiticâ âthrâcâ ahurahê mazdå.
5. ýathâ-nê dâtâ ameshâ speñtâ athâ-nå thrâzdûm, thrâzdûm nê vanghavô thrâzdûm nê vanguhîsh thrâzdûm nê ameshâ speñtâ huxshathrâ hudhånghô, naêcîm têm anyêm ýûshmat vaêdâ ashâ athâ-nå thrâzdûm.
6. pairî manå pairî vacå pairî shyaothanâ pairî pasûsh pairî vîrêñg speñtâi manyavê dademahî, haurvafshavô drvô-gaêthâ drvafshavô drvô-vîrâ drvâ haurvâ ashivañtô dathushô dadushô dadûzhbîsh raocêbîsh hãm-vaênôimaidî ýâish ahurahê mazdå.
7. nemase-tôi âtarê ahurahê mazdå mazishtâi ýånghãm paitî-jamyå mazê avah'yâi mazê rafenôh'yâi dâidî haurvâtå ameretâtå!
8. sraêshtãm at tôi kehrpêm kehrpãm âvaêdayamahî mazdâ ahurâ imâ raocå barezishtem barezimanãm avat ýât hvarê avâcî.
9. haurvãm hañdâitîm staotanãm ýesnyanãm ýazamaide apanôtemayâ paitî vacastashtâ. staota ýesnya ýazamaide ýâ dâtâ anghêush paouruyehyâ!
Translated Text:
1. We offer this gain and victory, the prayer of good foudation and attached to goodness and serenity, because it is based on Good Thoughts, Good Words, and Good Deeds.
2. This prayer saves us from the harm done by false deities and their men. We pray for the safety, security, protection, and guardianship of our spirit and body.
3. O Wise Lord, we enjoy our prayer and say what we wish in it. We turn to prayer for the safety, security, protection, and guardianship of our spirit and body. [We do this keeping in view the Gathic stanza (Song 8.1)] of “How shall I reverently pay You Your homage?”
4. The righteous rehabilitator [Zarathushtra] is victorious and the best. We venerate him. He is the guardian of the living world, the righteous principles, the righteous people and the righteous seekers. It is through him that we venerate your greatness, goodness, and sublimity of Yours. May the rehabilitator protect and guard us, through the “Fire” of Ahura Mazda, protect us with righteousness, settlement, generosity, wisdom, and kindness.
5. The way you, O immortal progressives, O good men and good women, gave us the Doctrine, give us protection. Protect us, O immortal progressives, good and beneficent people. “We know none other than you. Protect us through righteousness.” [Gathas: Song 7.7]
6. We dedicate our thoughts, words and deeds, and our animals and people to the [divine] progressive mentality. We dedicate all prosperity, healthy animals, and healthy people enjoying health and wholeness (to the progressive mentality). We should look at the creation of the Creator, the Wise Lord, with all its luminaries with clear eyes.
7. Homage to you, O Fire of Ahura Mazda! Come to our unlimited joy on this greatest event of our life. Grant us wholeness and immortality.
8. Wise Lord, of these lights, the highest of the high, Called the Sun, we declare the sublimest of Your splendors.
9. We venerate the collection of the Staota Yesnya (the Gathas and Supplements) with its highest stanzas. We venerate the Staota Yesnya, the Primal Principles of Life.
The Zarathushtrian Assembly
Articles by:
Ali A. Jafarey, Ph.D.
خاستگاه: راياپيامهايي از استاد دكتر علياكبر جعفري - كاليفرنياي جنوبي
(با سپاس ِ ويژه از استاد براي فرستادن ِ اين ارمغانهاي ِ پژوهشيي ِ ارزنده)
١٩. خدمت يا خيانت؟: پيگيريي ِ يك گفتمان ِ مهمّ در تاريخ ِ معاصر ِ ايران
تیرداد بنکدار: در حاشيهي ِ نقد ِ عليرضا افشاري و كاوش ساعي بر ديدگاههاي ِ يكديگر
نوشتههاي هر سه تن را در اين جا بخوانيد ↓
http://rouznamak.blogfa.com/8704.aspx
خاستگاه: راياپيامي از مسعود لقمان - تهران
٢٠. آشنايي با هنرمندي بزرگ و يگانه: «ابوالفتح رسّام عربْزاده»، پدر ِ فرش ِ تصويريي ِ ايران
نام ِ زندهياد ابوالفتح رسّام عربْزاده، به عنوان ِ يكي از هنرمندان سرآمد ِ روزگار ِ ما و پدر ِ فرش ِ تصويري، همواره در تاريخ ِ هنر ِ ميهن ِ ما خواهددرخشيد. او فرش را به منزلهي ِ لوح ِ نگارگري ميديد و طرح و درونْمايهي ِ همهي ِ آفريدههايش را از يادْمانْهاي فرهنگي و ادبيي ِ ايران برميگزيد كه يكي از شكوهْمندترين ِ آنها فرشي به نام ِ شاهنامه است. او براي توليد ِ اين فرش ِ يگانه، ٩ سال كاركرد و ٨٧٠ رنگ در آن به كار بُرد تا بتواند همهي ِ ويژگيهاي زيباييشناختيي ِ حماسهي ايران را در آن به نمايش درآورد.
يك موزهي ِ ژاپني، پيشنهاد ِ خريد ِ اين فرش به بهاي ١١ ميليون دلار را داد؛ امّا استاد از پذيرش آن سر باززد و گفت كه مي خواهد آن را در كنار ِ ديگرْ آفريدههايش به مردم ِ ميهنش پيشْكشْكند و اين كار را كرد و موزهي فرش ِ رسّام عربزاده در تهران، يادگار ِ ماندگار ِ آن بزرگْمرد، براي ِ اكنونيان و آيندگان است.
فيلم كوتاهي دربارهي اين آفرينشْگر ِ والا را در اين جا ببينيد و بشنويد ↓http://www.jadidonline.com/images/stories/flash_multimedia/Carpet_museum_test/carpet_high.html
خاستگاه: راياپيامي از محمّد جلالي چيمه (م. سحر)- پاريس
براي آگاهي از زندگي و كارنامهي اين هنرمند و ديدن ِ تصوير ِ برخي از اثرهاي او، نگاهكنيد به ↓
http://www.google.com/search?hl=en&rls=com.microsoft:en-us:IE-SearchBox&rlz=1I7IRFA&q=Rassam+Arabzadeh&start=50&sa=N
٢١. جايزهي ِ جهانيي ِ «نجوا» (= سيّد ابوالقاسم اِنجَوي) براي گردآوريي ِ درونْمايههاي ِ فرهنگ ِ تودهي ِ ايراني
[Folklore]
در اين جا بخوانيد ↓
http://www.fakouhi.com/node/2504
خاستگاه: راياپيامي از پيام جهانگيري - شيراز
٢٢. در گسترهي ِ تاريخ ِ فرهنگ و انديشه در ايران: تارنماي ِ «آرامش دوستدار»
در اين جا بخوانيد ↓
http://www.aramesh-dustdar.com/index.php/article/28/
٢٣. پايْبندي به آزاديي ِ انديشه و باور و آرزومنديي ِ صلح براي ايران و جهان: پاي ِ سخن ِ شماري از آمريكاييان ِ ايرانيتبار
در اين جا ببينيد و بشنويد ↓
http://www.youtube.com/v/yVXL4tOomO4&hl=en
خاستگاه: راياپيامي از دكتر سيروس رزّاقيپور - سيدني
٢٤. كارنامهي ِ يك بانوي ِ جوان ِ دانشمند ِ ايراني در آمريكا
دكتر مريم ميرزاخاني استاد جوان ايراني، يكي از١٠ مغز برتر آمريكا
ميرزاخاني از جمله بازماندگان سانحه غمبار سقوط اتوبوس حامل نخبگان رياضي دانشگاه صنعتي شريف به دره در اسفندماه سال ٧٦ است.
دكتر مريم ميرزاخاني، استاديار جوان دانشگاه«پرينستون»، به عنوان يكي از ١٠ مغز برتر آمريكاي شمالي معرفي شد و به او لقب سد شكن دادند. مريم ميرزاخاني در سال هاي ۷۳ و ۷۴ ( سال سوم و چهارمدبيرستان) از مدرسهي فرزانگان تهران موفق به كسب مدال طلاي المپياد رياضي كشوري شد و بعد از آن در سال ۱۹۹۴ در المپياد جهاني رياضي هنگ كنگ با ۴۱ امتياز از ۴۲ امتياز مدال طلاي جهاني گرفت . سال بعد يعني ۱۹۹۵ در المپياد جهاني رياضي كانادا با ۴۲ امتياز از ۴۲، رتبه ي ۱ طلاي جهاني را به دست آورد. مريم در دانشگاه شريف در رشتهي رياضي ادامه تحصيل داد.
ميرزاخاني با دريافت بورسيه از طرف دانشگاه هاروارد به آنجا رفت و تحصيلاتش را در آنجا ادامه داد. مريم ميرزاخاني كه تحصيلات كارشناسيارشد و دكتري را در دانشگاه هاروارد پشت سرگذاشت، به همراه ٩ محقق برجسته ديگر چندي پيش در چهارمين نشست١٠ برليان، نشريه Popular Science در آمريكا مورد تقدير قرار گرفت. به نوشته USA TODAY ، اين فهرست ١٠ نفره شامل محققان و نخبگان جواني است كه در حوزههاي ابتكاري مشغول به فعاليت هستند و با اين حال معمولا از چشم عموم پنهان ماندهاند. اين فهرست بر اساس پيشنهادهاي ارائه شده از سوي سازمانهاي گوناگون، روساي دانشگاهها و ناشران انتشارات علمي برگزيده شدهاند. اين محققان برجسته جوان در حوزههاي گوناگوني از گرافيك رايانهيي تا رياضيات و علوم رباتيك، افقهاي تازهاي در مرزهاي جهان اطراف ما گشودهاند كه مريم ميرزاخاني رياضيدان ٢٩ ساله ايراني يكي از آنهاست. ميرزاخاني در سال ١٩٩٩ ميلادي موفق به پيدا كردن راهحلي براي يك مشكل رياضي شد كه بسياري را به دام انداخته بود: محاسبه حجمهاي فضايي منحني هندسي. رياضيدانان مدتهاي طولاني است كه به دنبال يافتن راه عملي براي محاسبه حجم رمزهاي جايگزين فرمهاي هندسي هذلولي بودهاند و در اين ميان مريم ميرزاخاني جوان در دانشگاه پرينستون نشان داد كه با استفاده از رياضيات شايد بتوان بهترين راه را به سوي دست يافتن به راهحلي روشن در اختيار داشت: محاسبه عمق حلقههاي ترسيم شده بر روي سطوح هذلولي. ميرزاخاني در تلاش است تا معماي ابعاد گوناگون فرمهاي غير طبيعي هندسي را حل كند. در صورتي كه جهان از قاعده هندسهي هذلولي تبعيت كند، ابتكار وي به تعريف شكل و حجم دقيق جهان كمك خواهد كرد. در واقع مشكل اين است كه برخي از اين اشكال هذلولي همچون doughnuts و يا amoebas داراي ظاهري بسيار نافرم هستند كه محاسبه حجم آنها را به معمايي جدي براي رياضيدانان مبدل كرده است. اما ميرزاخاني با يافتن راهي جديد در واقع دست به يك ابتكار عمل بزرگ زد و با ترسيم يك سري ازحلقهها بر روي سطح اين گونه اشكال پيچيده به محاسبه حجم آنها پرداخت.. جيمز كارلسون از انستيتو رياضيات كلي(Clay Mathematics Institute) ميگويد: ميرزاخاني در يافتن ارتباطات جديد، عالي است. وي ميتواند به سرعت از يك مثال ساده به دليل كاملي از يك نظريه ژرف و عميق برسد. مريم ميرزاخاني از دانشآموزان نخبه المپيادي كشور است كه در سال ٧٤ در المپياد جهاني رياضي علاوه بر دريافت مدال طلا با كسب بالاترين امتياز به عنوان نفر اول جهان شناخته شدهاست. ميرزاخاني دانشآموز نخبه رياضي، تحصيلات دانشگاهي خود را در رشته رياضي در دانشگاه صنعتي شريف ادامه داد و از جمله بازماندگان سانحه غمبار سقوط اتوبوس حامل نخبگان رياضي دانشگاه صنعتي شريف به دره در اسفندماه ٧٦ است. در اين حادثه اتوبوس حامل دانشجويان رياضي شركتكننده در بيست و دومين دوره مسابقات رياضي دانشجويي كه از اهواز راهي تهران بود به دره سقوط كرد و طي آن شش تن از دانشجوي نخبه رياضي دانشگاه صنعتي شريف شامل آرمان بهراميان، رضا صادقي - برنده دو مدال طلاي المپيادجهاني - عليرضا سايهبان و علي حيدري، فريد كابلي، دكتر مجتبي مهرآبادي و مرتضي رضايي دانشجوي دانشگاه تهران كه اغلب از برگزيدگان المپيادهاي ملي و بينالمللي رياضي بودند در ااوج بالندگي و شكوفايي علمي ناباورانه، جان باختند.
خاستگاه: راياپيامي از دكتر سيروس رزّاقيپور - سيدني