Sunday, February 24, 2008
ويژه نامه اي سرشار براي «اسفندگان»: پيوستي ديگر بر درآمد ِ ٣: ٦٨، زيربخش ِ ١
يادداشت ويراستار
دوشنبه ٦ اسفند ماه ١٣٨٦ خورشيدي
(٢٥ فوريه ٢٠٠٨)
ديروز يكشنبه پنجم اسفندماه ( اسفندروز در اسفندماه)، زمان ِ برگزاري ي جشن بزرگ ِ باستاني ي اسپندارمذگان/ اسفندگان بود. جمعه ي گذشته، در درآمد ِ ٣: ٦٨، زيربخش ِ ١، به پيشباز ِ اين جشن ِ خجسته رفتم و درباره ي آن نوشتم. سپس در روز ِ شنبه ٤ اسفند ماه ١٣٨٦ خورشيدي (٢٣ فوريه ٢٠٠٨)، دو شادباش ِ ديگر را -- كه دو تن از دوستان ارجمند به اين دفتر فرستاده بودند -- در پيوستي بر آن درآمد، نشردادم.
امروز نيز آقاي محسن قاسمي شاد، ويژه نامه اي ديدني و خواندني در همين زمينه را -- كه در تارنماي ِ آقاي ِ فرشيد ابراهيمي نشريافته است -- به اين دفتر فرستاده است كه دريغم آمد بازنشرش ندهم و با سپاسْ گزاري از او و نيز ناشر ِ اصلي، در اين پيوست مي آورم.
فرخنده باد!ويژه نامه ي آيين باستاني اسفندگان
جشن ملي اسفندگان (سپندارمذگان) برهمه مادران و بانوان ايراني همايون باد!
به نام خداوند جان و خرد/ كزين برتر انديشه برنگذرد
سكّه اي از روزگار ِ ساسانيان
با نگاره ي چهره ي يك بانو
سپندارمذ روز از اسفندماه برابر با پنجم اسفند در گاه شماری ي ایرانی است.
اینک زمین را می ستاییم؛ زمینی که ما را در بر گرفته است.
ای اََهوره مَزدا !
زنان را می ستاییم.
زنانی را که از آن ِ تو به شمار آیند و از بهترین اَشَه برخوردارند، می ستاییم.
اوستا - یسنا ٣٨ - بند ١
روز پنجم هرماه و ماه دوازدهم هر سال اسفند یا سپندارمذ نام دارد. این تركيبْ واژه که در اوستایی سْپِنـْـتـَه آرمَئیتی خوانده مي شود، از دو بخش سْپنته یا سپند به معني ي پاک و مقدس و آرمَئیتی/ آرمئیتی به معنی فروتنی و بردباری تشکیل شده است و معنی این دو با هم فروتنی و بردباري ي ِ پاک و مقدس و نام چهارمین امشاسپند است. این تركيبْ واژه در پهلوی و فارسي، سپندارمت، سپندارمذ، اسفندارمذ و اسفند شده است. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین ِسرسبز و نشانی از باروری و زایش است. جشن سپندارمذگان یا اسفندگان، روز گرامی داشت زنان در ایران باستان بوده و این روز به نام مردگیران یا مژدگیران یا مزدگیران (=هدیه گرفتن زنان از مردان) نیز در ادبیّات فارسی به كار رفته است. یکی دیگر از نام های این جشن نیز، جشن برزگران یا برزیگران است که به مناسبت نقش مهم برزگران و کشاورزان در سبز کردن زمین و باروری زمین بوده است.
اوستا - یسنا ٣٨ - بند ١
روز پنجم هرماه و ماه دوازدهم هر سال اسفند یا سپندارمذ نام دارد. این تركيبْ واژه که در اوستایی سْپِنـْـتـَه آرمَئیتی خوانده مي شود، از دو بخش سْپنته یا سپند به معني ي پاک و مقدس و آرمَئیتی/ آرمئیتی به معنی فروتنی و بردباری تشکیل شده است و معنی این دو با هم فروتنی و بردباري ي ِ پاک و مقدس و نام چهارمین امشاسپند است. این تركيبْ واژه در پهلوی و فارسي، سپندارمت، سپندارمذ، اسفندارمذ و اسفند شده است. امشاسپند سپندارمذ، نگهبان و ایزدبانوی زمین ِسرسبز و نشانی از باروری و زایش است. جشن سپندارمذگان یا اسفندگان، روز گرامی داشت زنان در ایران باستان بوده و این روز به نام مردگیران یا مژدگیران یا مزدگیران (=هدیه گرفتن زنان از مردان) نیز در ادبیّات فارسی به كار رفته است. یکی دیگر از نام های این جشن نیز، جشن برزگران یا برزیگران است که به مناسبت نقش مهم برزگران و کشاورزان در سبز کردن زمین و باروری زمین بوده است.
چند نامه شادباش (کارت تبریک) سپندارمذ آريابوم + ايران ياد تقدس سرزمین کهن و باستانی ایران زمین ارشام پارسی
پیش گفتار
سخن سردبير(فرشيد ابراهيمي)
"(زنانشان چنيناند ايرانيان / چه گونه ند گردان و جنگاوران؟" (فردوسي
فرَوَهْرهاي زنان پاکدين همهي سرزمين ها را ميستاييم!
بار ديگر آمدهايم تا نوايي دلاويز را از ساز خوش آهنگ آيين هاي ايراني برآريم و سرود پيوندهاي ديرينه و چکامهي مهر به مام ميهن را سر دهيم که از فراسوي هزاره ها از غم شکستن فرزندانش، خونين جگر گشته و آغوش گلگونش نيز کفن هزاران سرباز جان فشانده در راه مادر . . .
اين اوراق پيشکشي است به تمامي دوشيزگان و بانوان فرهيختهي ايراني که به فرزندان امروز و آيندهي اين بوم و بر، آموزش جوانمردي و ايمان ميدهند.
***
پيشکش به بانوان پژوهشگر: ژاله آموزگار، کتايون مزداپور، مهشيد ميرفخرايي، زهره زرشناس، رقيّه بهزادي، بدرالزمان قريب، شهلا لاهيجي، مهرانگيز کار، شيرين بياني، پوران فرخزاد، توران شهرياري و شيرين عبادي.
پيشکش به روان درخشندهي شيرزنان انديشه ورز: فروغ فرّخ زاد، پروين اعتصامي، قمرالملوک وزيري، ملکه ملک زاده بياني(باستان شناس)
و پيشکش به روان و فروهر تابناک نياکان: فرانک(مادر فريدون)، شهرناز و ارنواز(خواهران جمشيد)، تهمينه (همسر رستم و مادر سهراب)، رودابه (همسر زال و مادر رستم) فريگيس و منيژه (دختران افراسياب و همسران ِ سياوش و بيژن)، گردآفريد (دختر هژير)، بانوگشسب (دختر رستم)، پوروچيستا/ پئوروچيستا/ دارندهي بسياردانش، پُردانش (دختر اشو زرتشت)، گرديه، کتايون(دختر امپراتور روم ، همسر گشتاسب شاه)، هماي چهرآزاد و به روان درخشندهي: ملکه دينک، ملکه پوران دخت، ملکه آزرميدخت، ملکه آتوسا(= هئوتسيا)، ملکه کاساندان(همسر کوروش)، ملکه رودومنا(دختر کوروش)، ملکه روشنک(= رئوخشنه = روکسانا)، ملکه پاريزاتيس /پري زاد)، ملکه پانته آ، ملکه آرتميس(نخستين زن درياسالار)
و درود بر يک آه هزار ساله که از نهاد يک بانوي دردمند برآمدو از لرزشش، کاخ ستم فرو ريخت :زينب (س) و مادرش، بانويي شگفت انگيز :فاطمهي زهرا(س)
***
پيشکش به روان دردآلود و چهرهي خونين دختري که در بامداد يک حقيقت، شامگاه تنش را درهم دريدند؛ به آن جان باخته ي معصوم که نامردان از نامش مي هراسند :غزاله علي زاده(نويسنده)
***
پيشکش به روان تابناک و مينوي مهر تمامي زنان بي همتاي ايران که در کنار مرد ايراني در روند هزاره ها بر اين کهن بوم زيستند، ستم ها را تاب آوردند، بر خود باليدند و زايندگي و بالندگي را به ما آموختند.
"آن چه را مردان شرف کردند نام/معنياش يک حرف باشد والسلام:
اين شرف تعظيم ناموس زن است/ آن که دل را جان و جان را مأمن است
جوهر شمشير مرد است اين شرف/ آزمون صد نبرد است اين شرف
عصر ما، اين رشتهي قدسي گسيخت/ اين شراب ذوق را بر خاک ريخت!"
(استاد خليل الله خليلي)
سپندگاه، سپند باد! ايدون باد!
پنجم اسفندماه در فرهنگ ایرانی، سپندارمذ روز و هنگام جشن ملی اسفندگان یا سپندارمذگان است.
سپندارمذ لقب زمین و به معنی گستراننده، مقدّس و فروتن است؛ زمینی که نماد عشق است و با فروتنی و از خود گذشتگی، آغوش خود را برای همه گسترانیده و زشت و زیبا را به یک چشم می نگرد.بدین روی، نیاکانمان در این روز با دادن نامه ی شادباش (کارت تبریک) و هدیه به بانوان و دوشیزگان،مهر و عشق خود را به ایشان ابراز می داشتند.
دوست خوبم !وقتی من و تو نمی اندیشیم، به جایمان تصمیم می گیرند ...
بیا والنتاین را به فرهنگ خودش بسپاریم؛ زیرا که شایسته ی ملت بزرگ ایران با فرهنگی غنی و ریشه دار، جشنی به بزرگی تاریخ و فرهنگ خودشان است.
