Tuesday, July 03, 2007
٣: ٤. بايستگي ي شك ورزي و چون و چرا و نقد در فرآيند ِ پژوهش و دانش
انديشه وَري و شكْ وَرزي ي هميشگي و چون و چراكردن در همه ي آنچه ديده و شنيده و خوانده ايم و پرهيز از هرگونه جزمْ باوري و قطعي شمردن ِ داده هاي دانشي و پژوهشي در گستره ي زندگي و فرهنگ انساني، سنگ ِ بناي هرگونه كوشش و كنشي و الفباي به اصطلاح "روشنفكري" است.
امّا با دريغ، بايد گفت كه اين امر ِ كليدي و مهمّ -- گذشته از موردهاي كمْ يابي چون بُرزويه ي پزشك، بيروني، محمّد پسر زكرياي رازي و خيّام -- در تاريخ فرهنگ ما نهادينه نشده است. حتّا دانشوران و فلسفه پژوهان نامدار و سزاواري چون پور ِ سينا و ناصر ِ خسرو ِ قُبادياني نيز از خشك انديشي و جزمْ باوري و پاي بستگي در زنجيرِ ايستايي و يقين، آزاد نبوده اند.
در بيش از يك سده ي اخير هم، اگرچه بر اثر پاره اي داد و ستدهاي انديشگي و فرهنگي با غربيان، پيوسته سخن از نقد به ميان آورده و گفتارها و كتابهايي نير در اين زمينه ترجمه يا تاليف كرده ايم، هنور "اندر خم ِ يك كوچه ايم" و تا به روزگار ِ آزادْمَنِشي ي انتقادي و شكْ ورزي ي ِ راستين برسيم، راه ِ درازي را در پيش ِ پا داريم.
*
در درآمد ٢: ٣٩٥ (پنجشنبه هفتم تيرماه ١٣٨٦) نقد ِ استاد مرتضي ثاقب فر بر كتاب ِ پيامبر آريايي، نوشته ي اميد عطايي را بازْنشردادم. امروز نشاني ي دو گفتار درهمان زمينه كه در تارنماي روزنامك نشريافته، با رويكرد مهرآميز ِ مسعود لقمان به اين دفتر رسيده است كه با سپاس از او، به خواست ِ گامْ برداشتن و پويه در راه ِ رسيدن به گفتمان ِ انتقادي ي فرهيخته، در اين درآمد مي آورم:
