CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

جمعه هشتم تيرماه ١٣٨٦

گزارش ِ زير را كه به يك امر ِ مهم در گاهشمار ِ ايراني اشاره دارد، دوست ارجمند آقاي دكتر شاهين سپنتا در تارنماي ايران نامه درج كرده و با مهر به اين نگارنده، نشاني ي پيوند بدان را بدين دفتر فرستاده است. متن گزارش به خوبي روشن و گوياست و نيازي به هيچ گونه روشنگري ي ديگري ندارد. پس با سپاس از فرستنده، آن را -- چُنان كه هست -- در اين صفحه، بازْنشرمي دهم.

نماینده زرتشتیان ایران یادآوری کرد:
بندهای ِ فراموش شده ي ِ قانون ِ تغییر ِ تقویم ِ ایران


شاهین سپنتا: کوروش نیکنام نماینده ي زرتشتیان ایران در مجلس، خواستار توجّه نهادهای رسمی و رسانه های همگانی به بندهای فراموش شده ي قانون تغییر تقویم، مصوّب سال ١٣٠٤ شد.
پس از تذکّر موبَد دکتر کوروش نیکنام نماینده زرتشتیان ایران در مجلس، در تاریخ ٢٢/٤/١٣٨٤ درباره ي بازنگری و اصلاح واژه «امرداد» در سالنمای رسمی ِ ایران، وی اخیرا ضمن ارائه ي یک برگ تصویر ابلاغ نامه ي قانون تبدیل بروج به ماه های فارسی که در سال ١٣٠٤ هجری خورشیدی در مجلس تصویب شده و سپس از سوی وزارت داخله ابلاغ شده و در بايگاني ي ِ سازمان ِ اسناد ِ ملّی نگهداری می شود

و با استناد به آن، در نامه ای به تاریخ دوم تیرماه خطاب به وزارت فرهنگ و ارشاد، کمسیون فرهنگی مجلس و شورای عالی انقلاب فرهنگی، یاد آور شده است که:

بر بنیان ِ قانون مصوّب مجلس پنجم شورای ملی به تاریخ یازدهم فروردین ماه سال ١٣٠٤هجری خورشیدی در مورد تقویم رسمی کشور که از همان سال همه نهادهای دولتی و غیر دولتی به اجرای آن ملزم شدند، مطابق بند « د » در خصوص « اسامی و عدّه ي ِ ایّام ِ ماه ها »، تصریح شده است که پنجمین ماه سال در تقویم هجری خورشیدی « اَمرداد » نام دارد و دارای ٣١ روز می باشد. بر این پایه نگارش نام پنجمین ماه سال به صورت « مُرداد » به جای « اَمرداد » در سالنامه های رسمی که در کشور چاپ می شود علاوه بر این که از نظر املایی و معنایی نادرست است، رویّه ای برخلاف قانون محسوب می شود.

وی در ادامه خواستار اصلاح این شیوه غیر قانونی و نادرست در سالنامه های رسمی کشور و رسانه های گروهی شده است.
نماینده ي زرتشتیان ایران در مجلس در بخش دیگری از نامه خود همچنین یادآورشده است که:

كه برابر ماده دوم همان قانون مصوّب ١٣٠٤ هجری خورشیدی ، تصریح شده است كه:« ترتیب سالشماری ختا و اُیغورکه در تقویم های سابق معمول بوده از تاریخ تصویب این قانون، منسوخ خواهد بود ».

وی در ادامه افزوده است:

بر همگان آشکار است که تقویم مغولی یا « ختایی - اُیغوری » پس از تجاوز مغولان به خاک ایران متداول شد و یکی از خصوصیّات آن تقویم این است که دارای دوره های دوازده ساله حیوانی است؛ به این صورت که با ترتیب ثابت، هر سال نام یکی از حیوانات را به شرح زیر به خود می گیرد: « موش، گاو، پلنگ ( ببر)، خرگوش ( گربه )، نهنگ ( اژدها )، مار، اسب، گوسفند ( بز)، میمون، مرغ (خروس یا جوجه)، سگ و خوک » و برپایه ي این شیوه، امسال (١٣٨٦)، "سال ِ خوک" است.

لذا با توجّه به این که مطابق قانون مصوّب ١٣٠٤هجری خورشیدی به کارگیری ي ترتیب سالشماری « ختا و آُیغور» منع شده است، به نظر می رسد که استفاده از نام های دوازده گانه ي حیوانات متداول در تقویم مغولی نیز برای دوره های دوازده گانه سال های هجری خورشیدی و انتشار آن در سالنامه ها و رسانه های گروهی علاوه بر این که یادآور ِ رویدادهای ِ تلخ دوران سُلطه ي مغول برخاک پهناور ایران است، وصله ای ناجور و غیر ِ قانونی به گاهشماری ایرانی به شمار می رود. به ویژه آن که با بُنْ مایه های فرهنگ ایرانی نیز همخوانی ندارد و تنها بازار ِ کار ِ فروشندگان کتاب های طالع بینی را گرم کرده است!

از این روی، شایسته است که با توجّه به زیرْ ساخت های فرهنگ کهنِ ایران زمین، نسبت به لغو این رویّه ي غیر ِ قانونی در نشریّات و رسانه های گروهی و سالنمای رسمی کشور، پیگیری شود و اقدام لازم صورت پذیرد.