CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

كاوش و بررسي و شناخت ِ درست ِ رويدادهاي تاريخي، چه آنها كه وابستگي به هزاره ها و سده هاي دور ِ گذشته دارند و چه آنها كه سده ي اخير و دهه هاي پشت ِ سر ِ ما بستر زماني شان بوده است، در گستره ي پژوهش هاي ايران شناختي، جاي ويژه اي دارد. امّا در اين زمينه نيز مانند هريك از عرصه هاي پژوهشي، روش ِ كار بسيار مهمّ است و هرگاه كاري بي پروا نسبت به اصلهاي شناخته شده ي پژوهش و تنها بر پايه ي نگرشها و گرايشها و وابستگي ها و يك سو نگريها و جزمْ باوري هاي شخصي صورت گيرد، نه تنها سودمند و روشنگر نخواهد بود؛ بلكه مايه ي وارونه نمايي و گمراه گرداني ي خوانندگان آن اثر خواهدگرديد.

دوست روزنامه نگار و پژوهشگر، آقاي مسعود لقمان، سردبير ِ تارنماي روزنامك، در پيامي به اين دفتر، نشاني ي گفت و شنود ِ رسانه اي به نام ِ بَرديا نيوز با آقاي منوچهر يزدي در باره ي تاريخ نيم سده پيش از اين ايران، يعني دوران نخست وزيري ي زنده ياد دكتر محمّد مصدّق را فرستاده و اين پژوهنده را به خواندن ِ متن ِ آن گفت و شنود، فراخوانده است.

نشاني اين است:
http://rouznamak.blogfa.com/post-69.aspx
*

در پاسخ بدو، برداشت ِ اجمالي ي خود از سخنان و برداشتهاي آقاي يزدي در گفت و شنود ِ يادكرده را نوشتم كه از ديدگاه اهميّت موضوع و به خواست ِ همگاني كردن ِ اين گفتمان، در اين درآمد نيز نشر مي دهم.

* * *

دوست گرامي،

متن ِ گفت و شنودي را كه فرستاده و با تاكيد سفارش كرده ايد كه بخوانم، خواندم و انگشت به دهان ماندم! به راستي كه برخي از ما، كسان ِ شگفتي هستيم. بيش از نيم سده پيش از اين، دستگاه ها و نهادهاي بيگانه و خودي (؟!)، دست در دست ِ يكديگر در برابر ِ چشم ِ جهانيان، بي هيچ پرده پوشي و با گستاخي ي هرچه تمامتر، هست و نيست ِ ملّت ما را بر باد دادند و امروز برخي از خود ِ ما، نعل ِ وارونه مي زنند وهمْ نوا با كارگزاران ِ آن تاراج ِ بزرگ، همچون اردشير زاهدي ها و داريوش همايون ها، مي كوشند تا سياه را سفيد و دروغ را راست جلوه دهند و دست ِ كم در ذهن ِ خودشان تاريخ را دو باره و بدان گونه كه مي خواسته اند باشد و نه بدان سان كه در واقعيّت بوده است، بنويسند و با نشر ِ اين برساخته ها، ديگران را بفريبند و به گمراهي بكشانند!" زهي تصوّر باطل، زهي خيال ِ مُحال!"
*
ابو عبدالله جعفر پسر محمّد، رودكي، پدر ِ شعر ِ فارسي در دوازده سده پيش از اين گفت:

حالا حكايت ِ اين آقاست كه مي نويسد:
"بيست و هشت امرداد نه كودتا بود و نه توطئه. نه امريكايي بود و نه انگليسي. نه چپ بود و نه راست. بلكه يك خيزش ملّي بود براي پايان بخشيدن به خيمه شب بازي هاي سياسي."
بايد به اين كاشف ِ اسرار گفت كه هرگاه دهها كتاب و صدها گفتار و گزارش و تفسير و روايت و يادداشت و خاطره نگاري را كه در پنج دهه ي پشت ِ سر، در تحليل و شناخت ِ چيستي و چگونگي ي آن آشوب ِ سهمگين ِ ايران بر باد ده و آن "سموم كه بر طرف بوستان بگذشت!"، نشريافته است، نخوانده يا ناديده گرفته باشد، دست ِ كم، نگاهي بيندازد به درآمد ِ

COUP D'ETAT OF 1332 SH/1953

در:

Encyclopaedia Iranica, Vol. VI, pp. 354-356 http://www.iranica.com/newsite/articles/v13f3/v13f3004b.html
كه دست بر قضا، نويسنده ي آن، يك پژوهنده ي جُزايراني به نام :

MARK J. GASIOROWSKI

است و با دقّت پژوهشي ي تمام عيار، همه ي زمينه ها و سويه هاي گوناگون آن تباهكاري ي تاريخي را كاويده و به استناد ِ پشتوانه هاي روشن و معتبر و انكارناپذير، نقاب از چهرۀ همه ي دست آلودگان ِ در آن، برگرفته است.

ادّعاهاي اين آقا و همْ سخنان او، تنها در صورتي مي تواند درست و پذيرفتني باشد كه بتوان چشم انداز هولناك درياي خون ِ پديدآورده ي كارگزاران ِ دستگاه سركوبگر و ايران فروش سالهاي پس از رويداد اَمُرداد ١٣٣٢ و آن همه زندان و شكنجه گاه و ميدان تير و جوخه هاي آتش و بر باد رفتن كوششها و آرمانهاي رهايي جويانه ي ميليون ها ايراني را از حافظه ي تاريخ پاك كرد. هرگاه بخواهم با بهره گيري از سخن والاي حافظ از آن گذشته ي شوم يادكنم، بايد بگويم:

آري، باوركردن ِ اين حرفها، فقط هنگامي شدني است كه كسان ِ زير را به معناي درست ِ واژه ايراني و يا (اگر از سرزميني ديگرند) پشتيبان ايران و خواستار ِ سود و صلاح ِ مردم ِ ايران شمرد:

يك) محمّد رضا شاه پهلوي كه كارنامه اش بي نياز از وصف است.

دو) ژنرال دوايت آيزنهاور، رييس جمهور وقت آمريكا كه چند هفته پيش از آن روز ِ سياه، دولت ِ ملّي ي دكتر محمّد مصدّق را تهديد كرد كه در صورت تسليم نشدن و تمكين نكردن به خواست ِ نفت خواران آزمند جهاني، ناو هاي جنگي به خليج فارس خواهد فرستاد!

سه) سِر آنتوني ايدن، نخست وزير ِ وقت ِ بريتانيا كه در هنگام اجراي كودتا در يك كشتي ي تفريحي در درياي يونان در حال گذراندن دوره ي تعطيل اداري ي خود بود و روز ِ پس از آن، آشكارا به خبرنگاران گفت كه از مدّتي پيش، خواب و آرامش نداشته و ديشب با آگاهي از كاميابي ي كودتاگران در تهران، خواب خوشي داشته است!

چهار) آلن دالس رييس وقت ِ سيا و گماشتگانش در تهران، كساني همچون كُرميت روزولت كه بعدها شرح خاطره هاي خود از طرح و توطئه و اجراي كودتا را آشكارا و به تفصيل آفتابي كردند.
پنج) جاسوسان و مزدوران ِ سازمان ِ ام. آي. ٦ انگلستان، كساني همچون برادران رشيديان در تهران كه همْ دست با ديگرْ ميهن فروشان، براي آن ايران ستيزي ي بزرگ، سرسپرده و مزدور ِ بيگانگان شدند.

شش) و سرانجام، فرومايه ترين قشرهاي جامعه، كساني همچون شعبان جعفري (بي مُخ)، امير موبور و رمضان يخي كه "جاويد شاه" گويان در كنار ِ نظاميان سرسپرده، به آشوب و غارت و تباهكاري پرداختند و دستمزد اين خيانت را از محلّ دلارهاي هزينه كرده ي آمريكا و نيز از دربار ِ پهلوي دريافتند.

* * *

آقاي يزدي در پاسخ به برديا نيوز، گفته است:

*

مي گويم: برخلاف ِ وارونه نمايي و شبهه افكني و تحريف ِ آشكار ِ تاريخ از سوي ِ او، به صدها دليل كه تنها از شماري از آنها در سطرهاي پيشين اين گفتار يادكردم، رويداد بيست و هشتم اَمُرداد ١٣٣٢ (نوزدهم اوت هزار و نهصد و پنجاه و سه)، هم توطئه ي مشترك نيروهاي ايران ستيز ِ داخلي (دربار و كارگزارانش در واپس گراترين بخشهاي جامعه) و چپاولگران خارجي (آمريكايي و انگليسي) بود و هم چپ بود و هم راست! راستش را كه همه مي شناسند؛ به اصطلاح چپ ِ آن هم، حزب توده ي سخنگوي مسكو بود كه در تمام دوران ملّي كردن ِ صنعت نفت و دولت بيست و هشت ماهه ي دكتر مصدّق، آني از تهمت زدن و دشنام دادن به دولت و رييس ِ آن غفلت نورزيد و همواره بر پايه ي برداشتها و رهنمودهاي حزب ِ "برادر ِ بزرگ" (؟!) دكتر مصدّق را كارگزار امپرياليسم آمريكا، عوام فريب، پيشواي غش و ضعف و ناسزاهاي ديگري از اين دست خواند و فرماندهي ي بخش چپ (؟!) كارزار ِ مصدّق ستيزي را تا به آخر بر عهده داشت. كار ِ اين ستيزه و دشنام گويي، به همْ چشمي ي دشمنانه و حتّا "نفرين" هم كشيده بود. هفته نامه ي فكاهي ي چلنگر، وابسته به آن حزب، در شماره ي بعد از قيام ملّي ي سي ام تيرماه ١٣٣١ خود، در خطاب به عضوهاي جبهه ي ملّي ي ايران به رهبري ي مصدّق، نوشت:

و در شماره اي ديگر، نفرينْ نامه اي را با رديف "مصدّق" نشرداد كه سرآغاز ِ آن چُنين بود:

دولت شوروي نيز كه از زمان جنگ دوم جهاني و اشغال ِ شمال ِ ايران، بابت ِ پشتوانه ي چاپ اسكناس ايراني، "يازده تُن" (درست خوانده ايد "يازده تُن") طلا به دولت ايران بدهكار بود، از تحويل آن به دولت ِ ملّي ي دكتر مصدّق خودداري ورزيد تا جايي كه مصدّق در هنگام تعطيل صدور نفت و محاصره ي اقتصادي ي ايران، ناگزير شد كه ورقهاي قرضه ي ملّي چاپ كند و به مردم بفروشد. امّا اندك زماني پس از كودتا، شورويها آن بدهي را به دولت ِ كودتاآورده ي "زاهدي" تحويل دادند!

بدين سان، در يك نگاه ِ فراگير، در واقع هر سه دولت آمريكا،انگلستان و شوروي در فروپاشي دولت مصدّق و اجراي كودتا، نقش ورزيدند. رسانه هاي خبري ي شوروي نيز در هنگام برپايي ي آن آشوب سياه، هيچ واكنشي به سود ِ مردم ايران نشان ندادند. بعد از ظهر روز چهارشنبه بيست و هشتم اَمُرداد ١٣٣٢ كه كودتاگران راديو تهران را به اشغال درآورده و از آن نعره ي پيروزي سرداده بودند، با كورسوي اميدي به "راديو مسكو" پناه برده بوديم تا بلكه خبري دلْ گرم كننده از مقاومتي، مخالفتي و يا اقدامي بر ضدّ كودتا از آن دستگاه مدّعي ي ياري به ملّتها بشنويم؛ امّا آن امامزاده هيچ معجزه اي نكرد و جز گزارش و خبر در باره ي ميزان توليد هويج و چغندر در كالخوزها و ساوخوزها، چيزي نشنيديم!

* * *

آقاي يزدي، مدّعي است كه :

امّا دكتر مصدّق، خود در اين باره گفته است:

"اگر ملّي شدن ِ صنعت ِ نفت، خدمت ِ بزرگي است كه به ملّت ايران شده، بايد از آن كسي سپاسگزاري كرد كه اوّل اين پيشنهاد را كرد و آن كس، شهيد ِ راه ِ وطن دكتر حسين فاطمي است ... كه در تمام ِ مدّت ِ همكاري با اين جانب، هرگز يك ترك ِ اَولي از آن بزرگوار ديده نشد." (دكتر حسين فاطمي: نوشته هاي مخفيگاه و زندان،٢٨ مرداد ١٣٣٢- ١٩ آبان ١٣٣٣ ، به مناسبت پنجاهمين سال ِ فاجعۀ اعدام يك دموكرات، ويراستار هدايت متين دفتري، دفترهاي آزادي، دفتر پنجم- زمستان ١٣٨٣، ص ١٥)

*

يزدي با اشاره اي پوشيده به كارنامه ي مصدّق و با نمايشي از دلْ سوزي براي ملّت، گفته است:

بي گمان هر خواننده ي آگاه و با انصافي، از اين دل سوز ِ "مصالح ِ يك ملّت"، خواهد پرسيد: دكتر مصدّق از مجموع كوشش و كُنِش ِ خود جز محاكمه اي شاه فرموده در بيدادگاه نظامي و سه سال در زندان و باقي عمر به تلخكامي در بازداشت خانگي به سربردن، چه طرفي بربست؟ زهي بي انصافي و ناحق گويي!

در پايان، مي افزايم كه مصدّق بُت و تافته ي جدابافته نبود و خود نيز با كيش ِ پرستش شخصيّت به شدّت مخالفت مي ورزيد و از همين رو، به كساني كه خواستار ساختن تنديسي از او بودند، پاسخ ردّ داد. همچنين در نامه اي به رييس شهرباني ي كشور، پيگرد گساني را كه در رسانه ها از شخص او انتقاد مي كنند و يا دشنام مي گويند، ممنوع كرد.

مي توان و بايد كارنامه ي اين بزرگْ مرد ِ تاريخمان را از ديدگاه هاي گوناگون بررسيد و ضعف ها و قوّت هاي او را با بي غرضي بازشناخت و بر ارزشهاي والاي زندگي ي توفاني و دشوار او تاكيد كرد و از آنها درس زندگي ي شرافتمندانه، ايران دوستي ي نيك دلانه و پايداري و نستوهي ي مردانه فراگرفت.

يادش گرامي و راهش پر رهرو باد!

دنباله ي گفته هاي آقاي منوچهر يزدي را -- كه بر همين روال است -- در اين نشاني بخوانيد و خود داوري كنيد:

* * *

امّا هنوز هم پژوهش راستين و دل سوزانه و داراي پشتوانه هاي پذيرفتني از ياد ما ايرانيان نرفته است. به گفته ي همشهري ام استاد جمال الدّين عبدالرّزّاق:

دوست پژوهنده ي ارجمند ِ مقيم پاريس آقاي احمد رُنّاسي، نشاني ي سه جلد از شش جلد فراگشايي ي تاريخ معاصر ايران از مشروطه تا پايان دوران پهلوي را كه براي تقديم به ملّت ايران، به رايگان در شبكه ي جهاني قرارداده، به اين دفتر فرستاده است كه با سپاسگزاري از اين دهش ِ بزرگوارانه ي او در اين جا مي آورم. بخوانيد و با برداشتهاي آقاي يزدي بسنجيد. اين سه جلد، بر روي هم، فراگير ٥ ٠٨ ٢ صفحه است: