CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

يادداشت ويراستار


گفتمان ِ انديشه ي نَوترازي/نَوگرداني / تجدّد
/Modernity
در جامعه ي ايران با سنّت هاي ديرپا و جانْ سخت ِ آن، دويست سالي است كه ذهن و ضمير ِ روشنفكران و فرهيختگان ايراني را به خود سرگرم داشته است و با آن كه صدها گفتار و كتاب در اين باره، نشريافته است، زياده گويي نيست اگر بگوييم كه هنوز در الفباي اين گفتمان، ماندگاريم و «اندر خم ِ يك كوچه»، حيران و سرگردان.
با اين حال، هر اندازه هم كه ديركرد ِ تاريخي داشته باشيم، از پي گيري ي اين فرآيند، گزيري نداريم و هرگاه برآنيم كه در جهان دشوار و پُرتَنِش كنوني بمانيم و بر سرنوشت خود چيره باشيم، ناچار بايد به هر روش و تمهيدي كه هست، تكليف خود را با جهان و ديگرديسي هاي بي امان و پي در پي آن، روشن كنيم و صورت مسأله را با همه ي پيچيدگي ها و هزارتوهايش بكاويم و بررسيم و تجزيه و تحليل كنيم تا سرانجام روزي، راهي به رهايي از درنگ و ايستايي و زمينْ گيري بيابيم و پشتوانه اي براي پويايي مان بيابيم.
*
دكتر جمشيد بهنام، جامعه شناس ِ نامدار ايراني را از سالهاي دور (دهه هاي سي و چهل ِ اين سده ي خورشيدي)، مي شناسم؛ البته نه از نزديك، بلكه با خواندن گفتارهاي روشنگرش در ماهنامه ي سخن و ديگرْ نشريّه هاي فرهنگي و برخي از كتابهايش و سپس كارهاي دهه هاي اخيرش در نشريّه هاي برون مرزي.
به تازگي، سيروس علي نژاد، روزنامه نگار و پژوهنده ي آشنا، گفت و شنودي خواندني و روشنگر و آموزنده داشته است با اين استاد ِ سرشناس و پوياي جامعه شناسي كه در تارنمايي به نام ِ روزنامَك نشريافته و دوست ِجويا وپويا و ايران دوست، آقاي مسعود لقمان، نشاني ي آن را با مهر به اين دفتر فرستاده است و من هم با سپاس گزاري از او، در اين صفحه بدان پيوند مي دهم.

عنوان ِ اين گفت و شنود كه چكيده ي سخنان دكتر بهنام به شمار مي آيد، چُنين است:


'مدرنيته بايد از درون جامعه ظهور کند'




در پيشانه نوشت ِ اين گفت و شنود، آمده است:
دکتر جمشيد بهنام که دو تاليف برجسته ي او در سالهای اخير به تجدّد و تاريخ تجدّد اختصاص يافته است: "ايرانيان و انديشه تجدد" و"برلينی ها"، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران تا سال ۱۳۵۷ و بنيادگذار ِ و رييس




دانشکده ي علوم اجتماعی اين دانشگاه بوده است که در سالهای آخر پيش از انقلاب رياست دانشگاه فارابی را بر عهده داشت. وي از آن زمان تا کنون مقيم پاريس است و از سال ۱۹۸۱، چندی قائم مقام دبير کل شورای جهانی علوم اجتماعی در يونسکو بود. از تأليفات او در پيش از انقلاب "ساختار خانواده و خويشاوندی" و "مقدّمه ای بر جامعه شناسی" ( به همراه دکتر شاپور راسخ ) است.
گفت و شنود "سیروس علی نژاد" با "دکتر جمشید بهنام" جامعه شناس برجسته ایرانی ساکن فرانسه از آن دست گفت و گوهایی است که حتما باید خواند. در این گفت و شنود، مفاهیمی چون "مدرنیته"، "مدرنیزاسیون"، "مدرنیسم"، "تجدّد"، "غرب"، "هویّت"، "سنّت" و "میراث" در مجالی اندک ولی به گونه ای ژرف، شکافته می شود و رابطه ی میان آنها و جامعه ی معاصر ایران نقد و بررسی می گردد.




دكتر بهنام، در این میان، همچنین به مقایسه ي روشنفکران مشروطه و دوران رضا شاهی با روشنفکران دوره ی بعدی پرداخته و نگرش آنها نسبت به مفاهیم بالا را نقد و کنکاش كرده است . شما را به خواندن این گفت و شنود در نشاني ي زير، فرا می خوانم:
http://rouznamak.blogfa.com/post-5.aspx