Tuesday, October 31, 2006
2: 111. گرامي داشت ِ دهم ِ آبان، جشن ِ آبانگان
تصوير و صداي ِ فرضي ي ِ پويانماي ِ فردوسي را در اين نشاني ببينيد و بشنويد
http://dreamor.com/
http://dreamor.com/
*
ستایشْ سرود ِ خِرَد از: دیباچه ي ِ شاهنامه ي فردوسی با اجراي نوشين دُخت و سهراب انديشه را در
*
Copyright © 2005-2006, Iran-shenakht
*
گُفتاوَرد از درونمايه هاي اين تارنما در رسانه هاي چاپي و الكترونيك، بي هيچ گونه تغيير و با يادكرداز
خاستگاه، آزادست.
Free to use on any web and media, without any changes and with a reference to source
آبانگان، جشن ِ آبهاي جهان خجسته باد!
يادداشت ويراستار
در گاه شمار ِ ايرانيان روزگار باستان، آبان روز ِ آبان ماه (دهمين روز ِ ماه ِ هشتم) آبانگان خوانده شده و ويژه ي ستايش و بزرگداشت ِ آبان (نام ِ ديگر ِ ارِدْوي سورَ اَنَهيتَه/اَناهيتا) ايزدْبانوي ِ آبهاي روي زمين و نگاهبان ِ پاكي و بي آلايشي در جهان ِهستي است. اناهيتا در اسطوره هاي ايراني، يكي از تابناك ترين چهره ها و يكي از كارآمد ترين نقشْ وَرزان است و در اوستا، سرود بلند و زيبايي به نام آبانْ يَشت با خيالْ نقش هايي دل پذير، ويژه ي نيايش و ستايش اوست:
در گاه شمار ِ ايرانيان روزگار باستان، آبان روز ِ آبان ماه (دهمين روز ِ ماه ِ هشتم) آبانگان خوانده شده و ويژه ي ستايش و بزرگداشت ِ آبان (نام ِ ديگر ِ ارِدْوي سورَ اَنَهيتَه/اَناهيتا) ايزدْبانوي ِ آبهاي روي زمين و نگاهبان ِ پاكي و بي آلايشي در جهان ِهستي است. اناهيتا در اسطوره هاي ايراني، يكي از تابناك ترين چهره ها و يكي از كارآمد ترين نقشْ وَرزان است و در اوستا، سرود بلند و زيبايي به نام آبانْ يَشت با خيالْ نقش هايي دل پذير، ويژه ي نيايش و ستايش اوست:
"... اوست بَرومندي كه در همه جا بلندْ آوازه است.
اوست كه در بسيار فَرّه مَندي، همچند ِ همه ي ِ آبهاي روي زمين است.
اوست زورمندي كه از كوه ِ هُكَر به درياي ِ فراخْ كرت ريزد.
*
بدان هنگام كه ارِدْوي سورَ اناهيتا -- آن دارنده ي ِ هزار درياچه و هزار رود، هريك به درازاي ِ چهل روز راه ِ مردي چابك سوار --
به سوي ِ درياي فراخْ كرت روان شود، سراسر ِ كرانه هاي آن دريا به جوش درافتد و ميانه ي آن برآيد.
*
از اين آبي كه از آن ِ من (اهوره مَزدا) ست، به هريك از هفت كشور، رودي روان شود؛ رودي از آبي كه از آن ِ من است و در زمستان و تابستان، يكسان روان است.
او براي من، آب را و تخمه ي مردان را و زِهدان و شير ِ زنان را پاك كند.
*
من -- اهوره مَزدا -- او را به نيروي خويش، هستي بخشيدم تا خانه و روستا و شهر و كشور را بپرورم و پشتيبان و پناه بخش و نگاهبان باشم ..."
(آبانْ يَشت، بندهاي 3- 6 در اوستا، كهن ترين سرودها و متنهاي ايراني، گزارش و پژوهش جليل دوستخواه، چاپ نهم، جلد يكم، ص 298).
* * *
در دوره اي از تاريخ ايران باستان، ايزدبانو اَناهيتا، يكي از مينَويان ِ سرآمد و پرستيدني به شمار مي آمده و پرستشگاههاي ويژه ي خود را داشته است. پيشكشي هايي كه پهلوانان و شهرياران به نزد ِ او مي برده اند -- و گزارش ِ آنها را در بندهاي 21 تا 83 آبان يشت مي خوانيم -- گواه ِ پايگاه والاي ِ ايزدينه ي اوست.
بازمانده ي پرستشگاه اناهيتا در كنگاوَر در باختر ايران
گل ِ نيلوفر آبي (لوتس) ويژه ي اين ايزدْبانوست و دليل اين همه سنگ نگاره از اين گل در تخت جمشيد و جاهاي ديگر، چيزي جز بزرگداشت او و نمايش ِ حضور ِ فراگيرش در زندگي ي ايرانيان نمي تواند باشد.
*
برخي از تنديس هاي برجامانده نيز به اناهيتا نسبت داده شده است كه شناخت ِ درست و دقيقي از آنها نداريم. يكي از آنها كه تصويرش در جاهاي زيادي نشريافته است و بسياري با قطع و يقين، آن را نمادي از اين ايزدبانو مي شمارند، اين است:
نگارنده ي اين يادداشت، هيچ گونه آگاهي ندارد كه اين تنديس در كجا يافت شده است و در كجا نگاهداري مي شود و به راستي نماد و نمايشگر كيست. او در اين باره از دوست و همكار پژوهنده ي خود آقاي دكتر تورج دريايي پُرس و جو كرد. ايشان چُنين پاسخ دادند:
"I have not seen this statue before and do not think it belong to Anahita.
I am not even sure its provenance or its authenticity."
از خوانندگان ِ گرامي ي اين درآمد، خواهشمندم هرگاه آگاهي ي درست و دقيق و مستندي درباره ي كيستي و كجايي و پيشينه ي اين تنديس دارند، به ايميل-نشاني ي ِ من:
dkhah@ yahoo.com.au
بفرستند تا به نام ِ فرستنده در پيوستي بر اين درآمد، نشردهم.
* * *
براي خواندن ِ گفتاري ديگر درباره ي جشن ِ آبانگان، نگاه كنيد به نشاني ي زير:
