Saturday, July 08, 2006
2: 14. جاني شيفته و انديشه اي فرهيخته: كارنامه ي ِ سرشار ِ ايران شناسي سزاوار
يادداشت ويراستار
نه من عطّار ِ لافْ زنم كه مادّه اي نابويا را "مُشك" بخوانم و در وصف ِ بويايي ي ِ ناداشته اش، سخن را به اغراق بكشانم و نه دكتر پرويز رجبي
آن نقش ِ ماركَش است كه به دست آويز ِ شعبده و فريب بخواهد مردمان ِ برون نگر را مجذوب و مسحورگرداند. او استاد ِ مبرّز ِ تاريخ نگاري و ايران شناسي و قصّه پردازي است كه با انديشه و بياني زيبا و شيوا و درآميخته با رگه هاي زرّيني از طنز ِ فرهيخته ي ِ ادبي و فرهنگي، بي گمان و بدون هيچ اغراقي، يكي از چهره هاي درخشان ِ فرهنگي ي ِ روزگار ما به شمار مي آيد. دستْ آوردهاي ِ پُر شمار ِ پژوهشي و ذوقي ي ِ اين ايران شناس ِ شايسته ي ميهن مانِ، طيف ِ گسترده اي از درونْ مايه هاي با هوشمندي و ژرفانگري برگزيده را به نمايش مي گذارد. او مردي است مردستان كه يك تنه -- و به رَغْم ِ دشواري هايي كه ناگزير بوده است آنها را برتابد و با آنها دست و پنجه نرم كند -- بار ِ خويشكاري ي ِ عظيم ِ شناخت فرهنگ ِ ايراني، هم در هزاره هاي ِ گم شده ي دور ِ روزگار ِ باستان و هم در سده هاي ِ نزديك تر به روزگار ِ ما را، بر دوش گرفته و تا بدبن پايگاه به شايستگي ي ِ هرچه تمام تر به هم ميهنانش پيش كش كرده است.
آن نقش ِ ماركَش است كه به دست آويز ِ شعبده و فريب بخواهد مردمان ِ برون نگر را مجذوب و مسحورگرداند. او استاد ِ مبرّز ِ تاريخ نگاري و ايران شناسي و قصّه پردازي است كه با انديشه و بياني زيبا و شيوا و درآميخته با رگه هاي زرّيني از طنز ِ فرهيخته ي ِ ادبي و فرهنگي، بي گمان و بدون هيچ اغراقي، يكي از چهره هاي درخشان ِ فرهنگي ي ِ روزگار ما به شمار مي آيد. دستْ آوردهاي ِ پُر شمار ِ پژوهشي و ذوقي ي ِ اين ايران شناس ِ شايسته ي ميهن مانِ، طيف ِ گسترده اي از درونْ مايه هاي با هوشمندي و ژرفانگري برگزيده را به نمايش مي گذارد. او مردي است مردستان كه يك تنه -- و به رَغْم ِ دشواري هايي كه ناگزير بوده است آنها را برتابد و با آنها دست و پنجه نرم كند -- بار ِ خويشكاري ي ِ عظيم ِ شناخت فرهنگ ِ ايراني، هم در هزاره هاي ِ گم شده ي دور ِ روزگار ِ باستان و هم در سده هاي ِ نزديك تر به روزگار ِ ما را، بر دوش گرفته و تا بدبن پايگاه به شايستگي ي ِ هرچه تمام تر به هم ميهنانش پيش كش كرده است.دكتر رجبي مورّخي غرق در گذشته و بيگانه با روزگار ِ خويش نيست و هرچه نوشته است و مي نويسد، در حوزه ي هريك از دوره هاي پيشين و وابسته به هريك از رويدادهاي ِ روزگاران سپري شده كه باشد، به گونه ي ِ چشم گيري روي آور به زندگي ي ايرانيان ِ اكنون و آينده است. به ديگرْ سخن، او هزارتوهاي ِ گذشته را به سوداي ِ راه گشايي براي ِ امروز و فردا مي كاود و هرگز از گذشته، يك آرمانْ شهر در خيال ِ خويش نمي پرورد و همچون برخي از هم ميهنان ِ سودازده مان، سخن از "بُزرگْ بازگشت" نمي گويد. او با ديد ِ يك دانشور و پژوهشگر ِ فرهيخته ي ِ اين عصر، به منطق ِ پويايي ي ِ تاريخ باوردارد و با همين ديد، به رويدادهاي خوش و ناخوش ِ آن مي نگرد و برخورد ِ انتقادي با همه كسان و همه ي كارها را نه تنها حقّ ِ خود كه وظبفه ي ِ مُبرَم ِ خويش مي شناسد و دمي از آن غافل نمي ماند.
تنها نگاهي به فهرست ِ دستاوردهاي ِ كوشش و كُنِش ِ بَرومند ِ او در چندين دهه ي ِ پشت ِ سر -- كه در پايان ِ اين درآمد، مي آورم --مي تواند ارج و پايگاه ِ والاي ِ او را در فرهنگ ِ امروز ِ ايران و تاريخْ نگاري ي ِ تراز ِ نوين ِ اين عصر، نشان دهد. ويژگي ي ِ كار ِ او چُنان است كه با اطمينان مي توان از او به منزله ي يك ايران شناس آگاه و سزاوار و نمونه ياد كرد و به نسل جوان سفارش كرد كه: ايران را چُنين بايد دوست داشت و شناخت و شناساند.
دكتر رجبي در سال ِ گذشته سفري به كانادا داشته و يادداشت هاي بسيار خواندني و آموزنده ي خود در آن سفر را با عنوان ِ طنزآميز ِ سفرنامه ي ِ اون وَر ِ آب نگاشته است كه پيوند به دو بخش متن ِ آن را در دنباله ي ِ اين يادداشت مي آورم. بانوي ميزبان ِ او در كانادا، نسرين الماسي، روزنامه نگار و يكي از مديران ِ نشريّه ي ِ شهروند، چاپ ِ تورنتو در يادداشتي بر اين سفرنامه، پاره اي از نكته هاي كليدي ي آن را با نگاهي تحليلي و انتقادي بررسيده و نوبسنده نيز در پاسخ ظريف و زيركانه اش با پذيرش برخي انتقادها به روشنگري ي بيشتري پرداخته است. اين دو نوشتار ِ سودمند نيز همراه با متن ِ سفرنامه آمده است.
با درود و آفرين بر دكتر پرويز ِ رجبي، براي او آرزوي ِ كاميابي هاي بيشتر در نشر ِ اثرهاي فرهنگي اش را دارم. چُنين باد!
* * *
سفرنامۀ اون وَر ِآب
سفرنامۀ اون وَر ِآب
