Sunday, March 05, 2006
272. كارنامه ي هنري ي ِ بانويي ايراني در فيلمي از هاليوود
يادداشت ويراستارزنده ياد مُكرّمه قنبري در روستاي دريكنده در نزديكي ي شهر بابل در مازندران مي زيست و يك زندگي ي ساده ي روستايي داشت و حتّا از سواد خواندن و نوشتن بي بهره بود. با اين حال، ويژگي ي شگفتي آور و آفرين برانگيز ِ كار ِ او اين بود كه تنها در واپسين دهه ي زندگاني ي هفتاد و هفت ساله اش به نقّاشي پرداخت و به زودي كارهايش در چندين نمايشگاه و موزه در ايران و كشورهاي ديگر به نمايش درآمد و رويكرد ِ ناقدان ِ هنري را به خود فراخواند و جايزه هاي چندي را از آن ِ خويش كرد. افزون بر آن، فيلمساز ايراني ابراهيم مختاري فيلم مستندي به نام ِ مُكرّمه: خاطره ها و رؤياها از زندگي و كارنامه ي هنري ي او ساخت. همچنين بانوي كارگردان آمريكايي هالي، فيلم مستند ديگري از او توليدكرد.
مريل سْتريپ بانوي هنرمند آمريكايي كه قرارست نقش ِ مُكرّمه را در فيلم آينده ي فوكس بازي كند
مُکرّمه قنبری در سال 1307 در روستای" دریکنده " استان مازندران دیده به جهان گشود.
به اقرار خودش , جوشش درونی وی برای خلق طرح ها و تصاویر از همان زمان کودکی و به صورت بازی با گِل و خاک خود را آشکار می ساخت.این میل باطنی بعد ها به صورت آرایشگری به خصوص آرایش عروس های دهکده ادامه پیدا کرد.
وی که از سن ده سالگی شروع به کار کرده و روزگار پر شیب و فرازی را می پیمود تا سن 67 سالگی تصمیمی برای نقاشی کردن نداشت و در طول این سال ها 9 بچه تربیت کرده و به عنوان خیاط ، آرایشگر، ماما، طبیب محل به فعالیت می پرداخت. تا زمانی که بر اثر یک حادثه شور و جوشش درونی وی نمود بیرونی یافت :
مُکرّمه گاو محبوبی داشت که برای چرانیدن آن مجبور بود روزانه مسافتي طولانی را بپیماید، پس از چندی وی بیمار شد و فرزندانش که نگران سلامتی مادر بودند بدون اطلاع قبلی وی اقدام به فروش حیوان کردند . پس از آن زمان مُکرّمه بسیار غمگین شد و برای غلبه بر احساساتش به نقاشی پناه برد . او که حتی قادر به خواندن و نوشتن نبود , بدون هیچ گونه آموزش رسمی دست به خلق تصاویری فوق العاده زد.
اولین کارش را که پرتره ای از یک گاو بود، با گل و خاک روی سنگ نقاشی کرد. سپس تمام دیوارهای خانه، درها، کدوهای حلوایی و هر آنچه را می توانست پیدا کند، انباشته از طرح و رنگ می کرد تا زمانی که یکی از پسرانش که ماهانه برای ملاقات مادر از تهران روانه دریکنده می شد برای وی رنگ و کاغذ خرید. از همان روز تا پیش از مرگ، مُکرّمه به شکل خستگی ناپذیری نقاشی کرد.
اکنون تمام خانه اش مملو از نقاشی هایی است که هر کدام راوی داستان تلخ و شیرین از کتاب هایی چون قرآن و زندگی خودش می باشند و ماجراهای زندگی خودش همچون اعتراض همیشگی وی که چرااو را مجبور کردند در سن پایین همسر چهارم مردی میانسال شود .
مُکرّمه در مصاحبه ای با بانو هالي ( کارگردان امریکایی که فیلم مستندی از زندگی ي او ساخته است ) چنین می گوید :
"به مدت چهار سال تنها شب ها نقاشی می کردم و هرگاه میهمان ناخواندهای سر می رسید به سرعت همه وسایلم را پنهان می کردم .... زیرا ذهنیت آن ها چنین بود که کاغذ و رنگ و قلم به چه درد یک کشاورز می خورد ؟. من همیشه کاری برای انجام دادن دارم , در خانه هم کار می کنم هم نقاشی. هیچ گاه بیکار و بیهوده نزیستم , حتی مانند سایر خانم ها , عادتی به خواب ظهر ندارم ."
نخستین نمایشگاه مُکرّمه در سال 1374 در گالری سیحون بر پا شد و پس از آن هر ساله چنین نمایشگاه هایی را در همان گالری برگزار می کرد . هم چنین در سال 1384 نمایشگاه نقاشی در لس انجلس بر پا شد .
وی در فستیوال فیلم رشد جایزه مخصوص هیئت داوران را به همراه جایزه ویزه فستیوال ادبی-هنری روستا دریافت کرد .هم چنین در سال 2001 به عنوان بانوی نقاش سال کشور سوئد انتخاب شد .
" مُکرّمه - خاطره ها و رؤیاها " نام فیلم مستندی است درباره زندگی و آثار مُکرّمه که توسط کارگردان نامی ایرانی " ابراهیم مختاری " کارگردانی شده و در چندین فستیوال بین المللی به نمايش درآمده است..
سرانجام بانو" مُکرّمه قنبری " در 02/08/1384 چشم از جهان فروبست .
یادش گرامی باد!
Mokarrameh Ghanbari was born in 1928 in Darikandeh village, Mazandaran Province in the North of Iran.A self-confessed passion since childhood for creative patterns and designs, resulted in her experimenting with mud and clay. Her interest then extended to bridal make-up for women from nearby villages. Most fascinating of all, however, is that she began painting on paper, as she does today, at the ripe old age of 70.Unable to read and write, she began painting without any formal training. She even painted on the walls, doors and windows of her residence. Her painting of Imam Reza has found its way into the houses of many people of Darikandeh village. A large painting of Imam Reza's Shrine, which is about 150x100 cm (60x40 in), is kept in a local Husseinieh, where it is respected and revered by the local people .Mokarrameh's first painting exhibition was held in Seyhoun Art Gallery in 1995, Tehran. She subsequently held several such exhibition in the same gallery (1996, 1997. 1998, 2001).She won the jury's special award at the Roshd Film Festival along with a special prize of the art-literature village festival; also she was chosen as the women of the year 2001 by 12th International Conference of Iranian Women's Studies Foundation."Mokarrameh - dreams and memories " is the name of a documentary regarding her life and works, directed by well-known Iranian director, Ebrahim Mokhtari. It has been screened at several international festivals .
Mokarrameh Ghanbari died at the age of 77 on October 24 in Babol . She was buried in her house.
