Sunday, December 06, 2009
شانزدهم آذر، یادروز ِ خشم و خروش و خیزش و جان بازی ی ِ دانشجویان در ستیز ِ با کودتاگران ِ ایران بر باد ده، گرامی باد!
ویژه‌نامه‌ی ِ ۱۶ آذر، روز ِ دانشجو
مصطفی بزرگ نیا، شریعت رضوی و احمد قندچی
سه آذر ِ اهورایی ی ِ فرودآمده بر خاک میهن در ۱۶ آذر ۱۳۳۲
يادداشت ويراستار
دوشنبه شانزدهم آذر ماه ۱۳۸۸
(هفتم دسامبر ۲۰۰۹)
پنجاه و شش سال ِ پیش از این، در بامداد ِ چُنین روزی، چکمه پوشان ِ حکومت برگماشته ی ِ کودتاگران انگلیسی و آمریکایی، عنان گسیخته به دانشکده ی فنّی ی ِ دانشگاه تهران، هجوم بردند و بر روی دانشجویان بی دفاع، آتش گشودند و سه دانشجوی مبارز را در اوج جوانی و پویایی، دژخیمانه به خاک و خون درغلتاندند.
*در آن روز، دانشجویان که سردار ِ سالخورده شان را به زنجیر بسته در سیاه چال ِ نظام ی خودکامه ی بیدادگر، می دیدند و می دانستند که قرارست دو روز بعد در هیجدهم آذرماه، ریچارد نیکسون، نماینده ی سوداگران و نفت خواران ِ آزمند غربی برای ِ بازدید از سرزمین ِ کودتازده ی ایران، به تهران سفرکند و زمینه ی از سرگیری ی ِ به یغما بردن ِ ثروت ی ملّی مان را فراهم کند، با خشم و خروش به اعتراض برخاستند و در برابر ِ نظامیان ِ مستقر در پردیس ِ دانشگاه، سینه سپرکردند و شیردلانه به دفاع از حقّ ِ مردم و میهن ِ خویش، پرداختند.
*نظام تباهکار و سرکوبگر، گمان می برد که با برخورد قهرآمیز و کشتار ِ دانشجویان، راه ِ فرمانروایی ی جابرانه ی خود در زیر ِ چتر ِ حمایت ِ استعمارگران را هموارخواهدکرد. امّا به گواهی ی تاریخ، چنین نشد و خون ِ جوانان بیگناه، درخت برومند ِ مبارزه ی دادخواهانه و رهایی جویانه ی ایرانیان را آبیاری کرد و از همان فردای ِ فاجعه، جنبش جوانان و دانشجویان و دیگر لایه های اجتماعی، در سخت ترین شرایط ، به گونه ی چشم گیری گسترش و ژرفایافت و خواب و آرام را از چشمان ِ تاراجگران ِ جهانی و گماشتگان ِ ایرانی نماشان ربود و در هوای توفانی ی آن سال های داغ و درفش و رنج و شکنج، رنگین کمانی از شور و پویایی و امید به رهایی و بهروزی ی مردم، در افق ِ میهن، برافراشت.
جان باختگان ِ ۱۶ آذر ۱۳۳۲، سه لاله ی داغدار ِ پیوسته و بررسته از خاک ِ میهن بودند که ایثارگرانه و فروتنانه، به بزرگ داشت ِ ایران و ایرانیان، سر بر این کهن بوم و بر خم کردند.
آنان سه شمع ِ فروزان ِ راه ِ تیره ی میهن به سوی آزادی بودند
که دل ِ سیاه ِ ظلمت ِ اهریمنی را با فروزش ِ اهورایی ی خویش، شکافتند تا سرآغاز ِ درخشش ِ صدها و هزاران شمع ِ تابناک ِ شب شکاف و تیرگی ستیز در راه ِ آینده باشند.
و در بامدادان ِ رهایی و بهروزی، مژده رسان ِ پایان ِ تیرگی و سرانجام یافتن ِ شب ِ تباهکار و آغاز ِ روز ِ بهی و رستگاری گردند:
جان باختگان ِ ۱۶ آذر و رهروان ِ راه خونین شان، در آن سال های هولناک، همواره گوش ِ دل و جان به اندرزها و رهنمودهای ِ سردار ِ بزرگ ِ مبارزه ی رهایی جویانه ی ملّی سپرده بودند:
در تاریخ ِ معاصر ِ ایران:
* * *
یادگاری ادبی از رویداد ۱۶ آذر
منير طه
منير طه
اين نخستين خون ي بود كه درحكومتِ مشروطه ی منكوبه، سطح دانشگاه را رنگين كرد...
روزنامه‌هاي نوكر ِ دربار و ميرآخورانِ روزنامه نگار نوشتند : "سربازان تيراندازيِ ی هوايي كرده بودند."
روزنامه‌هاي نوكر ِ دربار و ميرآخورانِ روزنامه نگار نوشتند : "سربازان تيراندازيِ ی هوايي كرده بودند."
از جان‌گذشته اي هم نوشت : "لابد دانشجويان بالاي درخت نشسته بودند!" ندانستم چه بر جانش آمد .
بر مزار ِ بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت رضوی
جان باختگانِ ۱۶ آذر ۱۳۳۲
دوش رفتم بر سرِ خاكِ عزيزانِ مصدق
آنكه جان درباخته در پايِ پيمانِ مصدق
سر به سنگش‌كوفتم سردادم افغانِ مصدق
ناله ها برخاست از گورِ عزيزانِ مصدق :
كاي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما به دامِ روبه مكروهِ مكار اوفتاديم
ما به كامِ گرگِ خون آشامِ خونخوار اوفتاديم
ما نهالِ نورسي بوديم و از بار اوفتاديم
اي خوشا جان باختيم آخر به پيمانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
چون به كين خواهي درآمد دشمنِ پركينة ما
دشمنِ پركينه ی ما ، روبهِ گرگينة ما
ناله اي ديدي برآيد از دل و از سينة ما ؟
ناله و ما ؟! ناله و طفلِ دبستانِ مصدق ؟!
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما به پاي دوست با سوكِ تن و جان عهد بستيم
ما سرِ شمشيرِ دشمن را كنارِ جان شكستيم
ما به رنگِ خونمان در دام اهريمن نشستيم
تا مگر آزاد گردد جانِ ايرانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما در اين خاكِ سيه هم آتشي داريم و سوزي
آتشي داريم و سوزي از شرارِ دلفروزي
ليك اي افسوس ما را نيست ديگر آنكه روزي
سر گذاريم از سرِ شادي به دامانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
گو رفيقان را كه لرزد استخوان ها در برِ ما
استخوان ها لرزد و لرزد دريده پيكرِ ما
اين دريده پيكرِ ما ، اين جدا از تن سرِ ما ،
روز و شب دل ناگران از بند و زندانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
بر مزار ِ بزرگ‌نیا، قندچی و شریعت رضوی
جان باختگانِ ۱۶ آذر ۱۳۳۲
دوش رفتم بر سرِ خاكِ عزيزانِ مصدق
آنكه جان درباخته در پايِ پيمانِ مصدق
سر به سنگش‌كوفتم سردادم افغانِ مصدق
ناله ها برخاست از گورِ عزيزانِ مصدق :
كاي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما به دامِ روبه مكروهِ مكار اوفتاديم
ما به كامِ گرگِ خون آشامِ خونخوار اوفتاديم
ما نهالِ نورسي بوديم و از بار اوفتاديم
اي خوشا جان باختيم آخر به پيمانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
چون به كين خواهي درآمد دشمنِ پركينة ما
دشمنِ پركينه ی ما ، روبهِ گرگينة ما
ناله اي ديدي برآيد از دل و از سينة ما ؟
ناله و ما ؟! ناله و طفلِ دبستانِ مصدق ؟!
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما به پاي دوست با سوكِ تن و جان عهد بستيم
ما سرِ شمشيرِ دشمن را كنارِ جان شكستيم
ما به رنگِ خونمان در دام اهريمن نشستيم
تا مگر آزاد گردد جانِ ايرانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
ما در اين خاكِ سيه هم آتشي داريم و سوزي
آتشي داريم و سوزي از شرارِ دلفروزي
ليك اي افسوس ما را نيست ديگر آنكه روزي
سر گذاريم از سرِ شادي به دامانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
گو رفيقان را كه لرزد استخوان ها در برِ ما
استخوان ها لرزد و لرزد دريده پيكرِ ما
اين دريده پيكرِ ما ، اين جدا از تن سرِ ما ،
روز و شب دل ناگران از بند و زندانِ مصدق
اي رفيقِ مهربان جانِ تو و جانِ مصدق
تهران - دي ماه ۱۳۳۲
* * *
و این هم خاطره ای از ۱۶ آذر ۱۳۳۷ (نخستین همایش بزرگداشت خاطره ی جان باختگان ۱۶ آذر ۱۳۳۲ - شکست ِ خفقان و سکوت ِ ناخواسته پس از پنج سال نوشته ی نگارنده (به گفتاورد از ماهنامه ی ِ پَر، ویرجینیا (آمریکا)، سال یازدهم، شماره ی ۱۱ - آذر ماه ۱۳۷۵
