Thursday, February 15, 2007
2: 238. پرسش ِ عشق در ادب ِ فارسي: تحليلي تازه از خسرو و شيرين ِ نظامي
يادداشت ويراستار
پرسش ِ عشق در ادب ِ فارسي، همواره يكي از درونمايه هاي پُركشش براي ايرانْ شناسان ِ ايراني و جُزْايراني بوده و تا كنون دهها گفتار و كتاب با ديدگاه هاي گوناگون در اين گستره نوشته شده و نشريافته است و اين كاري است كه گمان ِ پاياني بر آن نمي رود . به گفته ي حافظ:
«يك قصّه بيش نيست غم ِ عشق و اين عَجَب/ كز هر زبان كه مي شنوم، نامكرّرست!»
*
در ميان شاعران ِ ايراني، نظامي ي گنجه اي، سخنْ سالار و منظومه سراي نامدار، يكي از والاترين پايگاه ها را
در پرداختن به درونمايه ي عشق دارد و شاهكارهاي او همچون خسرو و شيرين، هفت پيكر و ليلي و مجنون، به راستي بي همتاست و كارهاي پس از او، همچون منظومه هاي اميرخسرو دهلوي نتوانسته اند ذرّه اي از اعتبار و والايي ي دستاورد ِ ادبي ي سرآمد ِ وي بكاهند.
آشكارست كه پژوهنده ي امروزين با تأثيرپذيري از پويايي ي تاريخ و با نگرش ِ ديگرگونه ي انسان فرهيخته ي اين روزگار، نمي تواند همان نگاهي را به عشق و در زمينه ي آن، به عاشقانه هاي نظامي داشته باشد كه پيشينيان در نوشته هاي گهگاهي شان داشتند.
مجيد نفيسي، شاعر و پژوهنده ي پويا و ژرفانگر و نكته سنج -- كه پيش از اين، چند بار از كوششها و كُنِشهاي
ادبي اش در اين تارنما سخن گفته و نمونه هايي از كارهايش را عرضه داشته ام -- امروز در پيامي به اين دفتر، نشاني ي ِ نشرگاه ِ گفتار تحليلي و خواندني اش را در باره ي عشق ِ خسرو پرويز از سويي و فرهاد از سوي ديگر به شيرين و چگونگي و سرشت ِ اين دوعشق پيچيده در منظومه ي نظامي را برايم فرستاده است.
مجيد در اين كار ِ سزاوار ِ تازه اش، با رويكردي به زمينه هاي جامعه شناختي و روان شناختي در ميان ايرانيان، كوشيده است تا نگاهي ديگرگونه و در تقابل با نگرشهاي پيشينيان و عُرف و عادت مردم به هنگام ِ برخورد با چنين پرسش ِ منشوروار و دشواري، داشته باشد و مُهر ِ خود را به منزله ي يك پژوهشگر فرهيخته ي اكنوني بر برگ ِ تازه اي از دفتر ِ اين پژوهش ديرينه بزند.
با آفرين گويي بر نفيسي و سپاسگزاري از يادآوري و آگاهي رساني اش، نشاني ي گفتار او را در اين جا مي آورم:
http://www.iranian.com/NaficyMajid/2007/February/Love/index.html
*
خوانندگان ارجمند ِ اين تارنما، مي توانند متن ِ گزينه اي از خسرو و شيرين را در تارنماي ِ كتابخانه ي گويا:
http://www.ketabkhaneyegooya.blogspot.com
بخوانند و همان متن را با صداي گيتي مهدوي بشنوند.
