CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

دكتر مُحمّد مُعين در 9 ارديبهشت 1297 در خانواده اي مذهبي در شهر ِ رشت به دنيا آمد. در عرض 5 روز پدر و مادرش را از دست داد و تربيت اش به جدّ ِ پدري اش مُعينُ العُلما سپرده شد. پس از گذراندن ِ دوره هاي ابتدايي و متوسّطه، در مدرسه ي ِ عالي ي ِ دارُ المُعلّمين در رشته ي ِ فلسفه و ادبيّات پذيرفته شد. زبان فرانسه را آموخت و در حضور ِ استادان ِ فرانسوي در مورد ِ "لرد بايرون" شاعر ِ انگليسي سخنراني كرد.

مُعين در سال ِ 1313 مدرك ليسانس اش را دريافت كرد. رساله ي ِ تحقيقي ي ِ حافظ ِ شيرينْ سخن و دو كتاب روان شناسي ِ تربيتي و ايران از اغاز تا اسلام را به فارسي ترجمه كرد. در سال 1318 معاونت ِ اداره ي دانشسراهاي مقدماتي و دبيري ي ِ دانشسراي عالي را به او سپردند. در همان زمان، در دوره ي ِ دكتراي زبان و ادبيّات فارسي ثبت نام كرد و بعد از دو سال، به عنوان ِ نخستين فرد، موفق به كسب ِ درجه ي ِ دكترا شد.
چند رساله از زبان ِ پهلوي را به فارسي ي ِ امروز برگرداند و چند مقاله ي ِ تحقيقي درباره ي ِ مسايل ِ لُغوي و ادبي ي ِ مربوط به زبان ِ پهلوي و پارسي ي ِ باستان انتشار داد و فرهنگ ِ لُغت ِ مشهور ِ ُبرهان ِ قاطع را

با دقتي علمي تصحيح كرد و در پنج جلد، انتشارداد. در همين زمان با استاد علي اكبر دهخدا آشنا شد و اين فصل نويني براي ادبيّات فارسي بود. بعد از در گذشت ِ استاد علاّمه دهخدا، كار نظارت بر ويرايش و تدوين و چاپ ِ لُغت نامه ي او، بنا به وصيّت ِ استاد، تحت سرپرستي ِ دكتر معين قرار گرفت. هم چنين استاد مُحمّد مُعين بنا به وصيّت ِ نيما يوشيج -- پدر ِ شعر ِ نو ِ فارسي -- نشر ِ آثار ِوي را هم به عهده گرفت و كتاب ِ افسانه و رباعيّات را -- كه شامل ِ منظومه ي ِ افسانه و 261 رباعي ي ِ نيما ست -- به چاپ رساند.

دكتر مُعين از سال ِ 1342 چاپ ِ فرهنگ ِ فارسي را شروع كرد و تا نيمه راه رساند. از سال 1345 كه استاد در بستر بيماري افتاد، همكار نزديكش استاد سيّد جعفر شهيدي اين بار ِ گران را بر دوش گرفت و سه جلد ِ آخر ِ فرهنگ ِ فارسي زير نظر وي به چاپ رسيد.
دكتر معين سالهاي پايان عمر را در خاموشي و تنهايي سپري كردو پس از گذران 4.5 سال زندگي در بي هوشي، سراي فاني را در ظهر ِ گرم ِ روز ِ 13 تيرماه 1350 به خاك پرستان سپرد و ايران و ادبيّات فارسي را تنها گذاشت و خود به بزرگْ مردان ِ تاريخ ِ فرهنگ ِ ايران و جهان پيوست.
روانش شاد و يادش گرامي باد!

* * *
صادق چوبك در تيرماه 1295 در بوشهر از پدري تاجر و نامدار، قدم به دنيا گذاشت. آموزش ِ ابتدايي را در بوشهر تا كلاس سوم سپري كرد و سپس همراه خانواده به شيراز نقل مكان كرد و پس از دوران متوسّطه به كالج ِ آمريكايي در تهران آمد.
در 1316 ازدواج كرد و ثمره ي ِ اين ازدواج، دو پسر به نامهاي روزبه و بابك است. در دوره ي ِ سربازي به عنوان ِ مترجم ِ ارتش خدمت كرد.
اوّلين مجموعه ي داستانش را با نام ِ خيمه شب بازي در 1324 چاپ كرد. او در اين اثر و نيز در دريا طوفاني شد (1328)،در ضمن ِ اين كه شخصيّت هاي داستان و روابط ِ آنها را به تصوير مي كشد، بيشتر به توصيف مناظر مي پردازد. ،او سپس، اثر

ديگرش انتري كه لوطي اش مرده بود را به چاپ سپرد. آثار ديگر ِ وي كه شهرتي بسيار برايش به همراه داشت، رُمانهاي تنگسير و سنگ ِ صبور بود. تنگسير به 18 زبان ترجمه شده است. امير نادري در سال 1352 بر اساس ِ آن فيلمي به همين نام ساخت.

در سنگ صبور، جريان ِ سيّال ِ ذهني ي ِ روايت و بيان ِ داستان از زبان افراد مختلف به كار رفته است. اين اثر بحث زيادي را در محافل آن زمان برانگيخت. ديگر آثار داستاني چوبك عبارتند از: چراغ آخر(مجموعه ي هشت داستان كوتاه)، روز ِ اوّل ِ قبر (مجموعه ي ِ ده داستان كوتاه).

چوبك با تسلّط به زبان انگليسي و دستي در ترجمه، پينوكيو را با نام ِ فارسي ي ِ آدمك چوبي و شعر ِ غُراب سروده ي ِ ادگار آلن پو ، را ترجمه كرد. آخرين اثر ِ ترجمه شده اش، حكايت هندي ي ِ عاشقانه اي به نام مهپاره بود كه در زمستان 1370 منتشر گرديد.
صادق چوبك ار اوّلين نويسندگان ِ داستان ِ كوتاه در زبان ِ فارسي است كه آثارش بيشتر متاثر از جمال زاده و صادق هدايت است. وي در قصّه هايش، ذهن و روان ِ قهرمانانش را مورد توجّه قرار مي داد و سعي مي كرد به شخصيّت ها عُمق ببخشد. او در توصيف واقعيّت هاي زندگي نيز وسواس زيادي داشت و اين نيز از ديگر ويژگي هاي آثار اوست. چوبك به دليل ِ همين جزئي نگري ها و درون بيني ها، رئاليست ِ افراطي و گاهي ناتوراليست خوانده شد.

آثار چوبك سالها مورد نقد و بررسي ي ِ جدّي قرار گرفت و در كتاب هاي مختلفي از جمله قصّه نويسي (رضا براهني)، نويسندگان ِ پيشرو (محمّدعلي سپانلو) و نويسندگان ِ پيشگام در قصّه نويسي ِ امروز ِ ايران (علي اكبر كسمايي) نوشته هايش تحليل شده اند.
صادق چوبك در اواخر عمر بينايش را از دست داد و در اوايل بهار 1377 در امريكا بنا به وصيّت اش يادداشت هاي منتشر نشده اش را سو زاندند. همچنين به سفارش خود ِ او، كالبدش را سوزاندند و خاكسترش را به دريا ريختند.
كاش صادق چوبك زنده بود تا مي توانستيم بار ِ ديگر، تولّدش اش را به او تبريك بگوييم.