CENTER FOR IRANIAN STUDIES - کانون پژوهشهای ايران شناختی

جليل دوستخواه -- چنان كه در آغاز آمد -- نيازى به معرّفى ندارد. دلسوزى و اشتياق او كه حالا در آستانه ي هفتاد و دو سالگى، همچنان شور و شوق ايران شناسي و ايران پژوهى دارد و نگران ِ شناخت ِ هرچه گسترده تر و ژرف تر و فرهيخته تر ِ تاريخ و فرهنگ ِ ايران باستان و شناساندن ِ بهتر ِ آن به ايرانيان و جهانيان ِ امروز است، بر كسي پوشيده نيست و اين، يعنى بازشناسى و يادآورى ريشه هاى هويتّى كه تمام ما ايرانيان به آن افتخار مى كنيم.

---------------------------------------------

تورج پارسي

روزنامه ي ايران چاپ تهران، در شماره ي هفدهم آبان ماه خود، گزارش كوتاهي از كارنامه ي دانشگاهي و پژوهشي استاد جليل دوستخواه منتشر كرده اند . اين قلم، از فرزانه ي صاحب قلم آقاي احمد جلالي فراهاني به پاس اين كار سپاسگزاري مي كند . جليل دوستخواه از جمله سخاوت مندان عرصه قلم هستند ، سخاوت ايشان يعني پهنه ي دانشى كه اندوخته و بذر آنرا در اين سو و آن سو پراكنده ساخته است . بارها كه با همكيشان به گپ زدن مي نشينيم اززماني بس دراز و تيره و تار كه زرتشتيان در انزواي جبرى مي زيستند و روزهاي باراني بايد در خانه بمانند تا به مسلمان نخورند كه نجسش كنند و حتا تكه ي رنگيني به رخت تيره ي خود بدوزند كه اقليت بودن را بنماياند ، اوستا شريك انزوا و دوران تحقير زرتشيان بود . زمانه چرخيد عصر قجري پايان يافت زرتشتيان نيز به تدريج از انزوا بيرون آمده چشم به روشنايى گشودند .
استاد ابراهيم پورداود در سال ۱۳۰۵ خورشيدي برابر با ميلادى ۱۹۲۷نخستين كس بود كه گات ها را به چاپ رساند و پيشگام و بنيان گذار دانش اوستا شناسي شد وپس تر همين پايه اي براي رساندن اين مشعل به دانشگاه گرديد .دراين ره فرهيختگاني همچون محمد معين ، جليل دوستخواه ، بهرام فره وشى ژاله آموزگار ، احمد تفضلي و ... راه پورداود را تداوم بخشيدند.
هيچ كس منكر كار كارستان و دليرانه ي پورداود نيست؛ امّا همانطور كه در زمانه اي اوستا فقط و فقط نزد زرتشتيان بود ، در زمانه ي ديگر كه زمينه ي شناخت حاصل آمد باز نزد گروه محدود دانشگاهي ماند ، باز شعاع و گستره كار دلخواه نيامد چنانچه دوستخواه شاگرد بلافصل او گوشزد مي كند "پورداود خود اين كمبود را دريافته بود " (۱) به همين دليل آشكار ، كار ويرايش اوستا " ميراث مشترك فرهنگي جهان " (۲)به وي سپرده مي شود تا با زبان ساده و روان و پويا نوشته شود ، اين سنجيده ترين گزينش ، برآيندي نيكو داشت ،چنانچه پورداود تاكيد مي كند كه " انتظار چند سال پيش من از ايشان بي جا نبود و بيهوده اميدوار نبودم " (۳) و در پايان "رستگاري دوست جوان و پاك سرشت خود جليل دوستخواه را از خدا خواستار مي شود " (۴)
در سال ۱۳۴۳دوستخواه اوستا نامه مينوي آيين زرتشت از گزارش پورداود را به چاپ مي رساند كه تا سال 1364 به چاپ ششم مى رسد .. گزارش متن كامل همه ي بخش هاي اوستا يعنى آنچه از تاراج ها باقي مانده همراه با پژوهش در جنبه هاي گوناگون اوستا شناسي كه آنرا در سال ۱۳۶۴ براي گرامي داشت يك سدمين زاد روز پورداود آماده ي چاپ كرده بود در سال ۱۳۷۰ _ بيست و هفت سال پس از چاپ نخستين ِ اوستا نامه ي مينوي آيين زرتشت _ توسط انتشارات مرواريد در دسترس همگان قرار مي گيرد . زبان دوستخواه در هر دو در نهايت سادگي و رواني ، فاخرست ، دركي درست و راست از فضاي انديشه ي شاعرانه ي آن آموزگار راستين :
" آن كس كه در پرتو اشه بهترين خواست زرتشت - ساختن جهاني نو - را به راستي بر آورد ، پاداش زندگي جاودانه سزاواراوست و در اين جهان زاياى بار آور نيز هر آنچه را دلخواه اوست ، به دست خواهد آورد . اي مزدا ! اي آگاه ترين ! اين همه را تو بر من آشكار كرده اي ." يسنه هات ۴۵ كرده ۱۹
(۵) به اين شيوه ي درست اوستا به خانه هاي هم ميهنان غير زرتشتي نيز ره يافت يا بهترست كه گفته شود ، آنكه در ميهن خود غريب بود از انزواى هزار چهار و سد ساله رهايي يافت!
اين قلم تصوير پويا و گوياى دكتر جليل دوستخواه را در يكايك واژگان يسنه هات ۳۴كرده ۱۴آشكار مي بيند :
اي مزدا اهورا!
"بي گمان اين پاداش آرماني را به تن و جان كساني ارزاني مي داري كه با منش نيك كار مي كنند و در پرتو اشه آموزش خرد نيك ترا به درستي به پيش مي برند و خواست ترا بر مي آورند و براي پيشرفت جهان مي كوشند " (۶)
چند سال پيش در همين شهركه بيست و هفت سال است در آن مي زيم، بخت هم نشيني با يك هم ميهن جنوبي را پيدا كردم ، بسيارصادق و صمیمي بود؛ امّا اين شخص در عقايد سياسى سخت چپ بود ! در دانشگاه اصفهان ادبيات فارسي خوانده بود صحبت از دانشگاهيان كه شد، در يك صميمیت بي شايبه كه به دل مي نشست گفت : به خاطر درس دكتر دوستخواه دل از دانشگاه نكندم ، اگرايشان به جاي دانشگاه در دبيرستان درس مي داد به دبيرستان بر مي گشتم ! ( نقل به معنا )
اين داوري يك دانشجوي سابق كه مصاحبتش براي اين قلم فراموش نشدني است، اين هم داوري اين كوچك به نام يك دانشگاهي و زرتشتي و اين هم داوري و بررسي جامع اقاي احمد جلالي فراهانى اينها همه،نشانگر يك كارنامه ي درخشان است . دير زيوي و سرفراز زيوي استاد را آرزومندست .

----------------------------
سرچشمه ها: